တို႔ေရႊျပည္ ပညာတတ္ေတြ ပြားမ်ားဖို႔အေရး (၂)

ရင္ထဲမွာ ခံစားခ်က္ေတြ သိပ္မ်ားလာတဲ့အခါ စကားလံုးေတြကို စာလံုးေလးေတြအျဖစ္ အန္ထုတ္ျပီး ေရးခ်မိလိုက္တယ္။ အဲဒီကေခ်ာ္ကခၽြတ္ စာသားေလးေတြကိုဖတ္မိၾကျပီး သေဘာက်၊ႏွစ္သက္၊ေ၀ဖန္၊အၾကံေပးနဲ႔ ကိုယ့္လိုပဲခံစားေနရသူေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတယ္ဆိုတာ သိလိုက္ရေတာ့ အားတက္ျပီး ေနာက္တပုဒ္ကို ပြင့္အန္ထုတ္မိလိုက္ပါျပီ။

           စာေရးသူက ကိုယ္က်င္လည္ရတဲ့ ေရာဂါအုပ္စုအ၀န္းအ၀ိုင္းေလးပဲကိုၾကည္ျပီး Specialist ေတြမ်ားလာဖို႔ လိုတယ္လို႔ေရးမိတာပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဘက္က၊ က်န္းမာေရး ပညာေပးဘက္က၊ က်န္းမာေရးစီမံကိန္းေရးဆြဲေရးဘက္က ဆိုင္ရာပညာရွင္ေတြ ဟာလည္း ကိုယ္စီကိုယ္ငွ ရင္ဖြင့္ေဆြးေႏြးၾကရင္ျဖင့္ ပိုလို႔ေတာင္ စကား၀ိုင္းေကာင္းလာပါလိမ့္ဦးမယ္။

          စာေရးသူကေတာ့ ကုိယ္ကၽြမ္းက်င္ပိုင္ႏိုင္တဲ့ ဘက္ကပဲ ေရးျပမွာပါ။ ဆိုေတာ့ကာ Specialist ေတြ ဘာလို႔ အမ်ားၾကီးလိုသလဲ ဆိုတာကို ဥပမာေပးျပီးးရွင္းရရင္ ျမန္မာျပည္က တိုင္းေဒသၾကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ျမိဳ႔ၾကီးမ်ားမွာ 64slides CT တစ္လံုးစီရယ္၊ MRI တစ္လံုးစီရယ္၊ ဓာတ္မွန္အထူးကုရယ္၊ေရာဂါေဗဒ အထူးကုရယ္၊ အဆင့္ျမင့္ lab facilityေတြ ထားၾကည့္လိုက္။ အဆုတ္ကင္ဆာေတြ၊ လင္ဖိုးမားေတြ၊အုမၾကီးကင္ဆာေတြ ေတြ႕ရွိမႈႏႈန္း (Incidence) တက္ကိုတက္လာေစရမယ္။

          ဘာျဖစ္လို႔လို႔ထင္ပါသလဲ။ အရင္က ဒီေရာဂါေတြ မျဖစ္ၾကတာမဟုတ္ပါ။ ျဖစ္မွန္းမသိၾကလို႔၊တနည္းအားျဖင့္ ေရာဂါရွာေဖြေရးနည္းပညာေတြ မရွိၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ျမန္မာျပည္မွာ ေသဆံုးမႈအမ်ားဆံုးေရာဂါမ်ားဟာ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားျဖစ္ၾကတယ္ဆိုေပမယ့္ မကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးၾကသူေတြလဲ ဒူနဲ႔ေဒးပါ။၀မ္းေလွ်ာေရာဂါကို အထူးကုၾကီးေတြ ကုစရာ

မလိုဘူးဆိုေပမယ့္ Dehydration ေၾကာင့္ေက်ာက္ကပ္ပ်က္သြားတဲ့အခါ ေက်ာက္ကပ္အထူးကုၾကီး မလိုေပဘူးလား။ ေက်ာက္ကပ္ေဆးတဲ့စက္ၾကီးေရာ မလိုေပဘူးလား။ ၀မ္းေလွ်ာလို႔ ေသရေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေသရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက Electrolyte imbalanceနဲ႔ Renal failure ပဲမဟုတ္ဘူးလား။

         အထူးကုဆရာ၀န္( Specialists)ေတြမ်ားလာဖို႔ လိုကိုလိုပါတယ္။တစ္ခုပဲ။ စာေရးသူေျပာတာက ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္ေတြ နည္းလာျပီး က်န္းမာေရးနဲ႔ပညာေရးအသံုးစရိတ္ေတြမ်ားလာလို႔၊တကုိယ္ရည္သန္႔ရွင္းေရးေတြ ေကာင္းလာမယ့္၊ကူးစက္ေရာဂါေတြ က်လာမယ့္ တစ္ေန႔ကို ေမွ်ာ္ေတြးျပီး ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ Specialists မ်ိဳးဆက္တစ္ခုေမြးထုတ္ဖို႔ ဆိုတာ ၁၀ႏွစ္က ႏွစ္ ၂၀

ထိၾကာမလားပဲ။ အဲဒီကာလမ်ားကို ၾကိဳတင္ေမွ်ာ္ေတြးျပီး ခံစားေျပာဆိုမိတာျဖစ္ပါတယ္။

           ဖြံျဖိဳးျပီးတုိင္းျပည္မ်ားမွာေတာ့ ကူးစက္ေရာဂါကိုေတာင္ Infectious Disease(ID)team လို႔အတိုေကာက္ေခၚတဲ့အထူးကုၾကီးမ်ားကကုတာပါ။လူနာတစ္ေယာက္ ေတာ္ရံုအဖ်ားမက်ေတာ့ဘူးဆိုရင္ ID ကိုေခၚျပလိုက္တာပဲ။ID ကလည္း သူလုပ္စရာရွိတာ အကုန္စစ္တာပဲ။စစ္သေလာက္လဲ ေရာဂါေတြကေတြ႕ပါတယ္။ ေရႊတိုင္းျပည္မွာ ကိုယ့္ရဲ႕Clinical findings ေတြကို ယံုၾကည္ျပီး ဒါေတြေဖာက္မစစ္လဲ ရမွာပါလို႔ ထင္ခဲ့မိတာ ဒီေရာက္ေတာ့မွ စာအုပ္ထဲကအေကာင္ပေလာင္ေတြကို စစ္တိုင္းေတြ႕ေနေတာ့မွ သူတို႔ေတြ ေငြေပါလို႔ ေရာဂါကို စစ္ေဆးေနၾကတာမဟုတ္ဘူး။စာအုပ္ထဲက အတိုင္း အျပင္မွာတကယ္ေတြ႕သဟလို႔ အျမင္မွန္ရမိပါတယ္။

         တေန႔က မႏၱေလးထုတ္ ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္မွာ ပါးေစာင္ကကင္ဆာက်ိတ္ကို သုေတသန ကုထံုးနဲ႔ကုလို႔ ေပ်ာက္သြားတယ္လို႔ ဓာတ္ပုံရိုက္ျပီးေၾကညာတာေတြ႕လိုက္ရပါတယ္။ဘာ Biopsy မွမယူ၊ ဘာStaging မွမလုပ္၊ဘာဓာတ္မွန္မွမရိုက္ပဲနဲ႔ ကင္ဆာလို႔ေျပာျပီး ကုတဲ့သူကကုတယ္။ေသခ်ာတယ္။အဲဒီသုေတသနေဆးဆိုတာ  Steroid ေတြကို အမႈန္႔ေထာင္ထားတာျဖစ္မွာပဲ။

ျပီးေတာ့ အဲဒီ ေပ်ာက္ေစဆရာက ေၾကညာထဲမွာ ေရးထားေသးတယ္။ အေမေက်ာ္ေဒြးေတာ္လြမ္းျပီး အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာကိုမွ ယံုၾကည္သူေတြ ျမင္ျပီမဟုတ္လားတဲ့။ မေျပာေကာင္းအဆိုေကာင္း အဲဒီလူနာ တကယ္ကင္ဆာျဖစ္ေနလို႔ အဆင့္လြန္ျပီး ေသတဲ့တစ္ေန႔ Infection နဲ႔ပဲေသမွာပါ။ ကင္ဆာေရာဂါဆိုတဲ့ ေရာဂါအမည္နဲ႔ေသမွာမဟုတ္ပါ။အဲသလိုနဲ႔ တို႔ေရႊေတြ မသိလို႔ေသရ၊မရွိလို႔

ေသရ ေသၾကရေပါင္းလည္းမ်ားလွျပီမဟုတ္လား။

        Specialists ေတြမ်ားလာတဲ့တစ္ေန႔ ပဋိဇီ၀ေဆး Rational ကအစ ထိန္းႏိုင္လာပါလိမ့္မယ္။ တစ္ဗိုလ္တစ္မင္းမဟုတ္ေတာ့ပဲကိုယ့္လိုပညာတတ္တဲ့သူေတြ ရွိေနျပီဆိုတဲ့စိတ္က ေလာဘစိတ္ကို ထိန္းေက်ာင္းသြားပါလိမ့္ယ္။ျမန္မာျပည္ထဲမွာ အခုရွိေနျပီးျဖစ္္တဲ့အထူးကုနဲ႔ လံုေလာက္တယ္ဆိုတာ စာေရးသူလက္မခံႏိုင္ပါ။ အထူးကုေတြ အမ်ားၾကီးကိုလိုေနပါေသးတယ္။

         ျပီးေတာ့ အထူးကုေတြ မ်ားလာရင္ ေရႊျမန္မာေတြရဲ႕သက္တမ္းဟာ ၇၀ တန္းကို ထိလိမ့္မယ္ဆိုတာဟာလည္း အရမ္းကာေရာေျပာဆိုတာမဟုတ္ပါ။အထူးကုေတြမ်ားလာတာနဲ႔အတူ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာနည္းပညာေတြ ဖြံ႕ျဖိဳးလာဖို႔ပါ ေမွ်ာ္မွန္းျပီးေျပာဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္ေဆးရံုၾကီး ေသြးေရာဂါအထူးကုဌာနမွာ ရွိေနတဲ့ ေသြးေရာဂါအထူးကုၾကီးေတြသာ မရွိရင္ ေသြးကင္ဆာဟာ

လံုး၀ေပ်ာက္သြားေအာင္ကုလို႔ရႏိုင္တယ္ဆိုတာ အခုထက္ထိ ျမန္မာျပည္မွာ သိၾကဦးမွာမဟုတ္ပါ။ဒါက ဥပမာတစ္ခုထဲရွိပါေသးတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာလဲ ျပည္သူနဲ႔ပထမဆံုးထိေတြ႕တဲ့ ဂ်ီပီဆရာ၀န္မ်ား ရဲ႕အဆင့္အတန္းကိုလည္း သင္တန္းေတြဖြင့္ျပီး ျမွႈင့္တင္ေနၾကတာပါပဲ။ တူတာေလးေတြ အရင္ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုၾကျပီးမွ မတူတာေလးေတြကို ေနာက္မွ ျဖည္းျဖည္းညွိၾကရေအာင္ပါ။

         ျမန္မာျပည္မွာ အမ္အာစီပီအပိုင္း(က)ကို လူ၃၀၀ေလာက္ေျဖၾကတဲ့အထဲမွာ ကို္ယ္ပိုင္ေငြနဲ႔ေျဖရတဲ့ ၀န္ထမ္းဆရာ၀န္ေတြအမ်ားၾကီးပါ။သူတို႔အားလံုးဟာ ျမိဳ႕ၾကီးေတြေပၚကလာတာမဟုတ္ပါ။ မိုင္းတြင္းထဲကိုျဖတ္၊ေျခေထာက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို ရင္းျပီး ဟုိးအစြန္အဖ်ားကလာၾကတဲ့ စစ္ဗိုလ္ေလးေတြ၊အရပ္ဘက္က လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ေလးေတြလဲ ရွိမွာပဲ။သူတို႔လဲ ဒီအခ်ိန္မွာ Primary care ကိုပဲ လုပ္ေနၾကတာပါ။သို႔ေပမယ့္ သူတို႔ကို အထူးကုေတြျဖစ္လာဖို႔ အခြင့္အေရး ေပးရမွာပါ။ စာေရးသူတို႔တုန္း

ကလည္း အမ္အာစီပီေရးေျဖစာေမးပြဲေတြကို မိဘဆီက ေငြေၾကးနဲ႔ေျဖခဲ့ရတာပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္က မက်ခံေပမယ့္ ဒီနလပိန္းတံုးၾကီးဟာ ကန္မထုတ္မခ်င္း ႏိုင္ငံက ထြက္ေျပးသြားမွာ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေပမယ့္ တခ်ိန္မွာေတာ့ ပညာရွင္ေတြေမြးထုတ္ဖို႔အေရး စနစ္တက်စီမံကိန္းေလးေတြ ရွိသင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္မိတာအမွန္ပါ။

         ေနာက္တစ္ခ်က္က ႏိုင္ငံျခားမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ေရႊဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့သေဘာထားပါ။ မတရားအသင္းေၾကညာထားတဲ့ သူေတြေတာင္ ေလဆိပ္မွာ အလံေထာင္ျပီး ၾကိဳၾကတဲ့ေခတ္။ ဘာလို႔ ကိုယ့္ဆရာ၀န္ေတြကို ျပန္မလာေစခ်င္ၾကတာလဲ။

အမွန္ေတာ့ အေျခက်ေနျပီးသူတို႔လဲ ျပန္လာဖို႔မလြယ္ၾကပါ။သို႔ေပမယ့္ ရင္ကိုခြဲျပီး ၾကည့္ရင္ေတာ့  မလြမ္းဘယ္သူရွိပါ့မလဲ။မတမ္းဘယ္သူရွိပါ့မလဲ။ ႏိုင္ငံတကာဆရာ၀န္ေတြလို လစာေတြေကာင္းတဲ့တေန႔ သူတို႔ေတြ ျပန္ကိုလာၾကမွာပါ။ အဲဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႔အထဲက သူေတြက မုဒိတာပန္းေတြနဲ႔ ၾကိဳႏိုင္ဖို႔ စိတ္ကိုျပင္ဆင္ထားၾကရမယ္လို႔ ေျပာခ်င္တာပါ။သူတို႔ေတြ ျပန္လာၾကျပီဆိုမွေတာ့ကိုယ္လဲ လစာေကာင္းေနျပီေပါ့။ အျပင္ေဆးခန္းမွာလဲ လူနာလုေနစရာလိုေတာ့မည္မထင္ပါ။

       စာေရးသူအေနနဲ႔ အရပ္ဘက္၊တပ္ဘက္ မခြဲျခားပဲ မိဘျပည္သူအားလံုးအတြက္ ခံစားေျပာဆို တာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေဆးရံုေတြမွာလဲ စစ္သည္ထက္စာရင္ ရဲေမေတြ၊သားသမီးေတြ၊မိဘေတြကို ကုေပးေနၾကတာပိုေတာင္မ်ားမလားပဲ။သူတို႔ေတြဟာလည္း ျမန္မာျပည္သားေတြ မဟုတ္ဘူးလား။ ျမန္မာျပည္မွာ ဒုကၡေတြ ျဖတ္သန္းသြားတဲ့ေနရာမွန္သမွ် ဒီစစ္တပ္ကဆရာ၀န္ေတြ ေရကူး

ျပီး၊ လမ္းေလွ်ာက္ျပီး ေရာက္သြားၾကစျမဲ မဟုတ္ပါလား။တပ္ရယ္၊အရပ္ရယ္ ခြဲျခားျပီး မျမင္ၾကေစလိုပါ။ဆရာ၀န္ခ်င္းအတူတူ စစ္တပ္ကဆရာ၀န္မို႔လို႔လစာပိုမ်ားတာမဟုတ္ပါ။ စစ္ဗိုလ္ျဖစ္ေနလို႔ အျခားေျခလ်င္ စစ္ဗိုလ္ေတြနည္းတူ ခံစားရတာျဖစ္ပါတယ္။

        စာေရးသူအေနနဲ႔ကေတာ့ ေရွ႕ကမ်ိဳးဆက္ေတြကို ၾကည့္ျပီး အတိုက္အခံျငင္းခုန္ရမွာ၊ ေနရာလုရမွာ၊ သူသာတယ္၊ငါသာ တယ္ေျပာဆိုရမွာ စိတ္ကုန္လွပါျပီ။ အလုပ္တစ္ခုခု လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ စျပီးျငင္းခုန္ မယ္။ သူက အျဖဴဆို၊ကိုယ္က အမဲလုပ္မယ္။

ကိုယ္လုပ္တဲ့အလုပ္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိ ေမ့ျပီး ငါလို လုပ္ခဲ့တဲ့သူကို ဒင္းလိုမေလာက္ေလးမေလာက္စားက ရာရာစစဆိုတဲ့ အေျပာနဲ႔ပဲ ေနာက္ေပါက္လူငယ္ေတြလဲ အညြန့္က်ိဳးကုန္လိုက္တာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္းမွာ တို႔ေနာက္မွာဘယ္သူမွရွိေသးရဲ႕လားဆိုျပီး လွည့္လွည့္ၾကည့္ေနရတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ေနေတာ့တာ မဟုတ္လား။

         စာေရးသူရဲ႕ ဟိုေရာက္ဒီေရာက္အေတြးစေတြကိုပဲ ခံစားေဆြးေႏြးအားေပးၾကတဲ့ ဘ၀တူ ဆရာ၊ဆရာမေတြကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါရေစ။အမွန္ေတာ့ စာေရးသူရဲ႕ စာေတြထက္ ေအာက္မွာ ကြန္မန္႔ေပးၾကမယ့္ ဆရာ၊ဆရာမမ်ားရဲ႕ အၾကံဥာဏ္မ်ားက ပိုတန္ဖိုးရွိမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ စာဖတ္သူမ်ား အေနနဲ႔ ကြန္မန္႔မ်ားကို ပေလးေပးျပီးဖတ္ၾကပါလို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

                                                                                                               (၁၇/၉/၂၀၁၂)

ဘႀကီးသက္