လတ္တေလာ ေဒသခံလူထု ဆႏၵျပပြဲေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ လက္ပံေတာင္းေတာင္
ေၾကးနီစီမံကိန္းဟာ အစိုးရအေနနဲ႔ ေရရွည္အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္
ထိခိုက္မႈ ႏွစ္ဖက္မွ် စဥ္းစားသင့္ၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ အစီအစဥ္ေတြကို
ခ်ျပသင့္တဲ့ အေရးတခုျဖစ္တယ္လို႔ EcoDev (Economically on-going Ecosystem
Development Ecodev-mm.com) သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အဖြဲ႔က ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ က
ေျပာဆိုပါတယ္။ ဝါရွင္တန္ဒီစီကို ေခတၱေရာက္ရွိေနတဲ့ ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ကို
ဦးသန္းလြင္ထြန္း က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီျပႆနာက အထူးသျဖင့္ လယ္ယာေျမေတြ သိမ္းဆည္းမႈ ျပႆနာ။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေက်းရြာေတြ ေရႊ ႔ေျပာင္းခိုင္းမႈဆိုတဲ့ ျပႆနာအျပင္ကို
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ျပႆနာအေနနဲ႔လည္း လူေတြေျပာၾကတယ္။ တဖတ္ကလည္း
ႏိုင္ငံေရးအရတခ်ဳိ ႔ ပါေနၾကတယ္လို႔လည္း ဆိုတယ္။ အဲဒါေတြ ပတ္သက္လို႔
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူတုိ႔အေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ခန္႔မွန္းၿပီးေတာ့ သံုးသပ္မိသလဲ။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ ႏိုင္ငံေရးအပိုင္းေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာလိုဘူး။ က်ေနာ္က
ႏိုင္ငံေရးသမားလည္း မဟုတ္ေတာ့။ သို႔ေသာ္လည္း
ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးရႈေထာင့္နဲ႔၊ လူမႈစီးပြားရႈေထာင့္ကေန
က်ေနာ္အျမင္ေလး ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလူေတြကို ထိခိုက္တာေတာ့
မေကာင္းဘူးေပါ့။ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ အမ်ဳိးသားေပၚလစီ၊
ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္မွာ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔
ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဆိုတာကို တန္တူညီမွ် စဥ္းစားမယ္ဆိုတာကို
အထင္အရွားေျပာထားၿပီးသားေပါ့။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လူတေယာက္ကိုပဲ
ထိခိုက္ထိခိုက္၊ လူတရာပဲ ထိခိုက္ထိခိုက္၊ လူတေသာင္းပဲ ထိခိုက္ထိခုိက္။
ပတ္ဝန္းက်င္အေရးလို႔ ေျပာလာရင္။ ဒါကို ေသခ်ာစဥ္းစားေပးဖို႔ လိုတယ္။
စီးပြားေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး တခုတည္းကိုပဲ ဦးစားေပးတာ မဟုတ္ဘူး။
ပတ္ဝန္းက်င္အေရးကိုလည္း ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညီမွ်ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားဖို႔ လိုတယ္လို႔
တစ္တခ်က္ ေျပာခ်င္တယ္။ အဲဒီေတာ့ အခု က်ေနာ္တို႔က ဆင္းရဲႏႊမ္းပါးမႈကို
တိုက္ဖ်က္ေရးဆုိၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လုပ္ေနတယ္။ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ လူေတြ
အေစာကလို ေျမယာေတြ ဆံုးရႈံးတယ္။ ထိခုိက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့လည္း ဘယ္ေကာင္းမလဲ။
က်ေနာ္တို႔ လုပ္ခ်င္တယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ တျခားဆီ ျဖစ္ေနေတာ့ ဒါေလးေတြကို
ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီေနရာမွာ လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္း
ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္ နယူးေရာ့ခ္ၿမိဳ ႔ကို
ေရာက္လာတုန္းကလည္း ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေမးတာျမန္းတာေလးေတြ
ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းကေတာ့ သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္က ဒီေက်းရြာေတြ
ေရႊ ႔ေျပာင္းမႈ၊ ရြာေတြဖယ္ရွားမႈ၊ ေျမသိမ္းဆီးမႈကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔
ျပႆနာတရပ္အျဖစ္ ေျပာသြားတာကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၾကည့္ၾကည့္ရေအာင္။
ဦးသိန္းစိန္ ။ ။ လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔
ခင္မ်ားေျပာသလုိ ျပႆနာေလးေတြကေတာ့ ေအာက္ေျခမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိပါတယ္။
ဦးပိုင္နဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံကုမၼဏီတခုနဲ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီး ဟိုတုန္းကေတာ့
ဧရီယာတခုလံုးက သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးဌာနရဲ ႔ လုပ္ငန္းစီမံကိန္းအတြက္
သိမ္းထားတာေနရာ။ အဲဒီကေန ဦးပိုင္နဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံကုမၼဏီတို႔
ဖက္စပ္လုပ္ၾကျပဳၾကရင္းနဲ႔ အထဲက ရြာေလးေတြတခ်ဳိ ႔၊ လုပ္ငန္းခြင္နဲ႔
မလြတ္တဲ့ရြာေလးေတြကို ေရႊ ႔ရေျပာင္းရတယ္။ သူတို႔ကို ေရႊ
႔ေျပာင္းတဲ့ေနရာမွာေတာ့ တစ္အခ်က္ကေတာ့ ေငြေၾကးေလွ်ာ္ေၾကး တန္ရာတန္ေၾကး
volume ဘယ္ေလာက္ေပးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ မသိဘူး။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဟိုဘက္မွာ
အိမ္ေတြဘာေတြ ေဆာက္ေပးတယ္။ အိမ္တို႔ဘာတို႔ ေရတို႔မီးတို႔ ဒါေတြလည္း
ျပည့္စံုေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ တခ်ဳိ ႔ရြာေတြလည္း ေရႊ ႔ပါတယ္။ တခ်ဳိ ႔ရြာ
သံုးရြာေလာက္ကေတာ့ ေရႊ ႔ဖို႔ကို မေျပမလည္ ျဖစ္ေနတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ သမၼတႀကီးေျပာသြားတဲ့အတုိင္းဆိုရင္ေတာ့ ဒါက
ေက်းရြာေတြ ေရႊ ႔ေျပာင္းခိုင္းတဲ့ကိစၥ၊ ေနာက္ လယ္ယာေတြ သိမ္းခံရတဲ့ကိစၥေတြ။
အဲဒီေနရာမွာ သမၼတႀကီးလည္း ေျပာသြားပါတယ္။ အေစာပိုင္းမွာ ရြာေတြ၊ လယ္ေတြကို
သိမ္းတဲ့ေနရာမွာ ေလ်ွာ္ေၾကးေတြ ဘာေတြေပးတာေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ ေနရာေတြကို
တခ်ုိ ႔ေရႊ ႔ေျပာင္းၿပီး အသစ္ေဆာက္ေပးတာေတြရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေနာက္ပိုင္း
အဲဒီေဒသအတြင္းမွာ ဆက္ျဖစ္ေနတဲ့ ဆႏၵျပမႈေတြ၊ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္မႈေတြအရဆိုရင္
အေစာပိုင္းမွာ ေျမယာေတြသိမ္းဆည္းၿပီးေနာက္ ေလွ်ာ္ေၾကးေပးတဲ့ေနရာမွာ (၃)
ႏွစ္စာ သီးႏွံေလွ်ာ္ေၾကးဆိုၿပီး ေပးလိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္း
စီမံကိန္းဆိုတာ ႏွစ္ (၆၀) ဆိုေတာ့ အေစာပိုင္းမွာ နားလည္းမႈလႊဲမွားၿပီးေတာ့
ရြာထဲကလူေတြကို (၃) ႏွစ္စာေလွ်ာ္ေၾကး ေပးလိုက္တယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ဳိး။
တသက္လံုး လယ္ယာေျမေတြကို ဆံုးရႈံးရမယ့္ပံုစံမ်ဳိး သူတုိ႔
နားမလည္းၾကဘူးဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဦးဝင္းမ်ဳိးသူတုိ႔
ဘာၾကားသလဲ။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ ေဒသခံ လယ္သမားေတြကေတာ့ ခင္မ်ား အခုေျပာသလိုပဲ
ဆံုးရႈံးမႈေတြ ေျပာျပတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္က သံုးသပ္တယ့္အခါၾကေတာ့ နံပတ္ (၁)
အခ်က္ကေတာ့ ဥပေဒရဲ ႔ အားနည္းခ်က္လို႔ ထင္တယ္။ ဒါက ဒီကိစၥရပ္ေတြက
မၾကာေသးခင္က ထုတ္ထားတဲ့ လယ္ယာေျမဥပေဒတို႔၊ ေျမလြတ္ေျမရိုင္း ဥပေဒတုိ႔
မတုိင္မီက ျဖစ္ခဲ့တဲ့ကိစၥရပ္ေတြ။ အဲဒီမွာရွိတဲ့ ဥပေဒအတုိင္း က်ေနာ္တုိ႔က
ေျဖရွင္းရတာ။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ဳိးအတြက္ ေျမယာကိုသိမ္းဆည္းတဲ့အခါ
ဘယ္လိုမ်ဳိး ေပးရမယ္ဆိုတာေလးေတြ ရွိတာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေလွ်ာ္ေၾကးပဲ
ေပးရံုတခုတည္းနဲ႔ လယ္သမားဘဝက ျပန္ၿပီးတည္ေဆာက္လို႔မွ မရတာ။ ဒါေၾကာင့္
က်ေနာ္တုိ႔ကလည္း ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ အဓိက တတ္ႏိုင္တဲ့ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေတြ၊
သက္ဆုိင္ရာ law builder ေတြ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ေျပာေနတာက
ႏိုင္ငံတကာမွာ က်င့္သံုးသလိုပဲ။ ဒီ ေလ်ွာ္ေၾကးေပးတာ တခုတည္းနဲ႔
မလံုေလာက္ဘူး။ လယ္သိမ္းခံလုိက္ရတဲ့ ေတာင္သူလယ္သမားေတြရဲ ႔ ဘဝကို
တည္ၿငိမ္မႈရေအာင္ကိုပင္ က်ေနာ္တုိ႔က ျပန္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ သို႔မဟုတ္
တာဝန္ရွိတဲ့ ကုမၼဏီေတြက ျပန္ၿပီးထူးေထာင္ေပးဖို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို
က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒတရပ္အေနနဲ႔ ျပဌာန္းေပးဖုိ႔ လိုတယ္ထင္တယ္။
အဲဒီေတာ့ ဒီလုိ ဥပေဒမရွိတဲ့အခါၾကေတာ့ ေအာက္က ညိႇႏိႈင္းမႈက သက္ဆုိင္ရာ
ကုမၼဏီတဦးရဲ ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ဒီကိစၥေတြေပၚမွာ ေျဖရွင္းလိုတယ္ဆိုတဲ့ဆႏၵအရ
မူတည္ေနတယ္။ သူတုိ႔ကေတာ့ ဒါကို သူတုိ႔ ဥပေဒအတုိင္း ေဆာင္ရြက္တယ္လို႔ တခါတေလ
ေျပာလို႔ရတာေပါ့။ ဥပေဒကိုယ္တုိင္းက အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနတာကို။ ဒါေၾကာင့္
က်ေနာ္တုိ႔က အဓိက ကုမၼဏီေတြကို ေျပာတာက due committed လံုေလာက္တဲ့
လံုးလစိုက္ထုတ္မႈ ရွိရမယ္။ သူတုိ႔က တကယ္ လူသားအခြင့္အေရးေတြကို စဥ္းစားမယ္။
ပတ္ဝန္းက်င္ တည္ၿငိမ္ေရးကို တကယ္ စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္ ဥပေဒမွာ ဘယ္လုိပဲ
အားနည္းတယ္၊ အားသာတယ္ျဖစ္ေစ သူတုိ႔အေနနဲ႔က ေဒသခံေတြနဲ႔ ေျပလည္ေအာင္ကို
ေဆြးေႏြးၿပီးမွ စိတ္ေက်နပ္တဲ့အထိကို လုပ္ေပးမွေကာင္းမယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ သူတုိ႔ေျပာသလိုဆိုလို႔ရွိရင္ အေစာပိုင္းက
နားလည္းမႈလႊဲမွားလို႔ သံုးႏွစ္စာေလွ်ာ္ေၾကး ရထားၿပီးၿပီ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ
ဒီထက္မက ရသင့္တယ္ဆိုေတာ့ ဒါကၾကည့္ႏိုင္လို႔ ရအုန္းမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာလား။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ အဲဒါကေတာ့ လက္ရွိ ေဒသခံေတြနဲ႔ သူတုိ႔
ကုမၼဏီေတြၾကားထဲမွာ ဒါကို ဆက္ညႇိဖို႔လိုတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့
ေဒသခံေတြအေနနဲ႔ ဘာသြားလုပ္စားမလဲ။ သံုးႏွစ္ဆိုတဲ့ေငြက ကုန္သြားမွာ။
သူတုိ႔ဘဝ ရွင္သန္ရပ္တည္ေရးဖို႔အတြက္ကိုေတာ့ တခုခုေတာ့ လုပ္ေပးရမွာေပါ့။
က်ေနာ္တုိ႔ၾကားတာ ကုမၼဏီကအလုပ္ ဒီသတၱဳတြင္းထဲမွာ ေပးမယ္ဆိုတာကလည္း တခ်ဳိ
႔တစ္ေယာက္ႏွစ္ေယာက္ေလာက္ပဲ ရႏိုင္မွာ။ အမ်ားႀကီး ရႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။
ဆက္ေတာ့လုပ္ဖို႔ လိုတယ္။ သူတို႔လည္း ဘယ္ေလာက္အထိ ညႇိႏႈိင္းမလဲဆိုတာကိုေတာ့
က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တုိင္ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ သေဘာေပါ့။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔ရြာေတြၾကေတာ့လည္း လံုးဝေရႊ ႔ေျပာင္း
မေပးႏိုင္ဘူးဆိုၿပီး ေျပာေနၾကတယ္။ ေျပာေနတယ္ဆိုေတာ့ တကယ္လို႔သာ ရြာေတြက ေရႊ
႔မေျပာင္းဘဲ အဲဒီေနရာမွာ ဆက္ေနမယ္ဆိုရင္ေကာ ဒီ စီမံကိန္းႀကီးက ဆက္လုပ္မယ္။
အဲဒီရြာေတြက အဲဒီေနရာမွာ ဆက္ေနလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ အဲဒါကို က်ေနာ္လည္း သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္ –
ဗီြအိုေအမွာ အင္တာဗ်ဴးလုပ္ေတာ့ ရန္ကုန္ကေန က်ေနာ္ နားေထာင္ရတယ္။
နားေထာင္ၿပီး ေနာက္တေန႔မွာပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ေဟာေျပာပြဲရွိေတာ့ အဲဒီအခ်က္ေလးကို
က်ေနာ္လည္း စိုးရိမ္လို႔ ေျပာျဖစ္တယ္။ (၃) ရြာကေတာ့ အထဲမွာ ေနတာကေတာ့
က်ေနာ္ စိုးရိမ္တာက ဘာမွက်န္တဲ့ အေျခအေနေတြ ျပဳျပင္မႈမရွိဘူး။ အထူးသျဖင့္
ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆိုေတာ့ သတၱဳတြင္းကို
လုပ္တဲ့အခါၾကေတာ့ sulfuric poison ေတြ အမ်ားႀကီး သူတုိ႔သံုးတယ္။
ေလထဲကိုထြက္တယ္။ ေနာက္ သူတုိ႔လုပ္ရမယ့္ ပတ္ဝန္းက်င္လုပ္ငန္းေတြ
လုပ္လားမလုပ္လားဆိုတာေတြ က်ေနာ္တုိ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ မရဘူး။ မရေတာ့
လူေတြရဲ ႔ က်န္းမာေရး ရႈေထာင့္ကဆုိရင္ အရမ္းဆိုးတယ္။ ဒီ sulfuric
အေငြ႔ေတြကို ရွဳရတဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ဒီရြာ (၃) ရြာက အထဲပိုင္းမွာ
ရွိေနတယ္ဆိုရင္ သူတုိ႔က ေျပာင္းေတာ့မေျပာင္းဘူး။ ဒါေပမဲ့ အထဲမွာ သူဘာသာ
အက်ဥ္းေထာင္က်သလို ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါေလးကို စဥ္းစားဖို႔လိုတယ္။ ဒါကိုေတာ့
ဘယ္လိုမွ မေကာင္းဘူး။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ စားဝတ္ေနေရးအတြက္ကိုေကာ သူတုိ႔ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။ စိုက္ပ်ဳိးလို႔လည္း မရႏိုင္ဘူး။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ စိုက္ပ်ဳိးလို႔လည္း မရႏိုင္ဘူး။ သူတုိ႔ ေျမေတြလည္း
အကုန္သိမ္းထားတယ္ဆိုေတာ့။ သူတုိ႔က အထဲမွာ ကိုယ့္ရဲ ႔ေဒသအစြဲနဲ႔
ေနတာေနၾကမယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ ေနတဓုဝ ဝမ္းေရးေျဖရွင္းဖို႔ provision ဘာမွလည္း
ရွိဘူး။ ေဘးနားက ပတ္ဝန္းက်င္ ေလထုညစ္ညမ္းတာေတြ၊ ေရထုညစ္ညမ္းတာေတြ။
ေနာက္တခုက ဆိုးတာက ေျမထုညစ္ညမ္းတာေတြ။ ေျမအဆိပ္သင့္တာ – dirt decay
မိုင္းကေန ထြက္လာတဲ့ ဒီေျမဇာေတြေၾကာင့္လည္း ေျမေတြလည္း ညစ္ညမ္းမႈေတြ
ျဖစ္တာေပါ့။ အဲဒါေတြ ရွိမယ္ဆို သူတုိ႔က တကယ့္ကို ငရဲက်သလို ျဖစ္ေနမွာပဲ။
ဆိုေတာ့ ဒါေတြကိုလည္း ထည့္စဥ္းစားဖို႔လိုမယ္။ က်ေနာ္ထင္တယ္ မိုင္းဥပေဒအရ၊
သတၱဳတြင္းဥပေဒအရကို လူမႈစီးပြားေရးကိုလည္း ေျဖရွင္းေပးရမယ္။ ေနာက္တခုက
ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာကိုလည္း ေကာင္းေအာင္လုပ္ရမယ္ဆိုတာကို စာခ်ဳပ္ေတြထဲမွာ
ပါၿပီးသာ။ ပါၿပီးသာကို ဘယ္လိုလုပ္သလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တုိ႔ ၾကည့္ရမယ္။
အရင္မတုိင္မီွတုန္းက အိုင္ဗီဟုိ တုန္းက အတိုင္းအတာတခုအထိ လုပ္ခဲ့တယ္လို႔
က်ေနာ္တုိ႔ၾကားတယ္။ ဟုတ္မဟုတ္ေတာ့ မသိဘူး။ အရင္တုန္းကလည္း ေျပာေရးဆိုခြင့္က
မရွိေတာ့ ဒီကိစၥေတြ သိပ္ေသခ်ာတာ မဟုတ္ဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း
က်ိန္းေသတဲ့အခ်က္ကေတာ့ သတၱဳတြင္း ဥပေဒစည္းကမ္းအရ ဒါေတြကို လုပ္ဖို႔ရွိတယ္။
ဒါလုပ္ႏုိင္မွပဲ ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသေတြက သက္သာမယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီေနရာမွာ အခုလက္ရွိ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြလည္း အဲဒီဖက္မွာ
ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ကို လက္ရွိ ဒီအခ်က္ကို တခ်ိန္တုန္းက လြန္ခဲ့တဲ့
တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္က ဧရာဝတီျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္း အေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔
ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး ေျပာၾကတာေတြ၊ ေမးၾကျမန္းၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ က ဘယ္လိုထင္သလဲ။ ဒီကိစၥကို ျမစ္ဆံုနဲ႔ သြားႏိႈင္းလို႔
ရႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးလို႔ ထင္သလား။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ ဒီ ေမးခြန္းကေတာ့ ေျဖဖုိ႔ခက္တဲ့ ေမးခြန္းပါ။ ဒါေၾကာင့္
က်ေနာ္ နဂိုကတည္းက ေျပာၿပီးၿပီ။ လူတေယာက္ ထိခိုက္တဲ့ကိစၥဆိုရင္ေတာ့
ဘယ္နားျဖစ္ျဖစ္ ၾကည့္ရမယ္လို ဆိုတဲ့ မူဝါဒ element ကို လက္ခံဆိုရင္ေတာ့
ဒါကေတာ့ ဒီကိစၥကို ျမစ္ဆံုလိုပဲ အေလးထားၿပီး ရွင္းေပးဖုိ႔ လုိတာေပါ့။
သို႔ေသာ္လည္း ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ရႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ျမစ္ဆံုနဲ႔
မတူဘူး။ ျမစ္ဆံုကေတာ့ ထိခိုက္ရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံတဝွမ္းလံုး ထိခိုက္မယ့္
သေဘာေတာ့ ရွိတာေပါ့။ ဒီေနရာမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခုိက္မႈကို ၾကည့္ရင္ေတာ့
ထိခိုက္မယ္။ အဲဒီေဒသတဝိုက္ကို ကြက္ၿပီးေတာ့ ထိခိုက္မယ္။ Scale of impact
ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ အတုိင္းအတာကေတာ့ အဲဒီေလာက္ ျမစ္ဆံုနဲ႔ေတာ့
ႏိႈင္းလို႔ေတာ့ မရဘူးေပါ့။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ေၾကးစင္ေတာင္၊ စပယ္ေတာင္၊ လက္ပံေတာင္းေတာင္ တို႔ကေန
စီမံကိန္းႀကီးေတြ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ စြန္႔ပစ္မယ့္ အညစ္အေၾကးေတြ၊ ဥပမာ
ခ်င္းတြင္းျမစ္ထဲကို စြန္႔ပစ္တယ္ဆိုရင္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကလည္း တခ်ိန္မွာ
ဧရာဝတီျမစ္ကို သြားေပါင္းတာ မဟုတ္ဘူးလား။ အဲဒီေတာ့ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးကို
ထိခိုက္တယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံတဝွမ္း ထိခိုက္မယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ဳိး
မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ အဲဒါေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကလည္း ဒုတိယ
အေရးႀကီးဆံုး ျမစ္လက္တက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဧရာဝတီျမစ္လည္း ထိခုိက္ႏိုင္တယ္။
သို႔ေသာ္ကိုယ္တိုင္လည္း က်ေနာ္ကိုယ္တုိင္ကလည္း မေရာက္ဘူးေသးဘူး။ အခ်ဳိ
႔အခ်က္အလက္ေတြသိဖုိ႔ လိုေသးတယ္။ အဓိက က်ေနာ္ စိတ္ဝင္စားတာက ေလာေလာဆယ္
စိတ္ဝင္စားတာက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု လုပ္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ အက်ဳိးနဲ႔အျပစ္
ရွိမွာေပ့ါ။ က်ေနာ္တုိ႔က အက်ဳိးနဲ႔အျပစ္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ဖို႔ လိုတာေပါ့။
ဘယ္အက်ဳိးက မ်ားလား၊ အျပစ္ကမ်ားလား။ ေနာက္တခုကလည္း ဒီအျပစ္ကလည္း
နည္းသြားေအာင္ လုပ္လို႔ရသလားဆုိတဲ့ အခ်က္ေလးကို ၾကည့္ဖို႔လိုတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈနည္းေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ႏိုင္သလဲ။
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ။ ။ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈနည္းေအာင္ လုပ္ဖို႔လိုတာေပါ့။
က်ေနာ္ အေစာကျမင္တာကေတာ့ လက္ပံေတာင္းေတာင္မွာလည္း ေျပာပါတယ္။
ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာကို အဓိကေျပာမယ္ဆိုရင္ (၃) ခ်က္ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။
အထူးသျဖင့္ အေစာကေျပာသလို လူေတြသိပ္မေျပာတဲ့အခ်က္က ဒီမွာ ဓတုေဗဒေတြ
အမ်ားႀကီးသံုးရတယ္။ ေဆးေတြအမ်ားႀကီး သံုးရေတာ့ ဒါေတြကို ရန္ကုန္ကေန အဲဒီကို
ေရႊ ႔သယ္ျပဳရတာရွိတယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း စနစ္မက်ႏိုင္ဘူး။
လမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္မွာ ထိခိုက္ႏိုင္တာတုိ႔။ ဒါေတြကို သိုေလွာင္မယ္။
ေနာက္တခုက တြင္းတူးတဲ့ တြင္းကို open array complement တြင္းကိုဖြင့္ၿပီး
တူးရတာေပါ့။ တူးတဲ့အခါဆိုရင္ သူတုိ႔ တကယ္လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း အေစာကေျပာသလို
နံပတ္တစ္အခ်က္ တြန္းတူးတဲ့အတြက္ကုိ သဲေတြအမႈန္ေတြ ထြက္မယ္ဆိုရင္ ဒါေတြကို
စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ဖို႔ ေရျဖန္းတာေတြ၊ ေလကာဒန္းေတြ စိုက္တာေတြက ဒီ impact
ေတြကို ေလ်ာ့သြားေအာင္ လုပ္တယ္။ က်ေနာ္ သိသေလာက္ေတာ့ လုပ္ထားတာ မရွိဘူး။
တြင္းတူးစဥ္မွာ ျပႆနာေတြကလည္း လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထိန္းသိမ္းႏိုင္တဲ့
ျပႆနာရွိတယ္။
ေနာက္တခုက ထြက္လာတဲ့ ေျမစာေတြကို ေၾကးနီထုတ္ဖို႔အတြက္ ဓါတ္ျပဳတဲ့အခါမွာ
အေစာကေျပာသလို ဓါတ္ေငြ႔ေတြ အမ်ားႀကီးသံုးတယ္။ ထြက္လာတဲ့ဟာေတြကို ေရေတြနဲ႔
သိုေလွာင္တယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒီဟာမွာ sulfuric poison ေတြက
အေငြ႔တေထာင္ေထာင္ထတာေပါ့။ အဲဒါေတြက အေစာကေျပာသလို အရင္တုန္းကလို
လုပ္သလိုမ်ဳိး ေသခ်ာေလး ေရနဲ႔ျဖန္းတယ္ဆိုရင္ သူပါတဲ့ ေလထုထဲပါတဲ့
concerntration က်သြားႏိုင္တယ္။ ေနာက္တခုက စီစင္းတဲ့ေရေတြကို သူတုိ႔
သိမ္းတဲ့အခါမွာ အရင္တုန္းက က်ေနာ္ သိတာက 0 liberate complement ကို
သံုးတယ္။ ဆိုတာက သံုးလိုက္တဲ့ ညစ္ညမ္းတဲ့ – ကို အျပင္မထြက္သြားေအာင္
သူတုိ႔ျပန္ၿပီးသံုးတယ္။ ဒါေတာင္ က်ေနာ္မွတ္မိတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဒါက
ျပႆနာရွိႏိုင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ မသိႏိုင္တဲ့အခ်က္က
မိုးရာသီက ခန္႔မွန္းလို႔မရဘူးေလ။ ခန္႔မွန္းလို႔ မရေတာ့ မုိးေရလက္မက
တအားရြာလိုက္ရင္ သူတုိ႔ ဆယ္ထားတဲ့ကန္ေတြက က်ဳိးေပါက္သြားရင္၊
ျဖစ္လည္းျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ က်ေနာ္နားလည္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔
ကာကြယ္ႏုိင္တယ္။ ေနာက္ဆံုးတခ်က္က အေစာကေျပာသလို ေတာင္ႀကီးလံုးဝ
ေပ်ာက္သြားမယ္။ က်င္းႀကီးေတြ ျဖစ္သြားမယ္။
ဒါေၾကာင့္ အက်ုိးအျပစ္နဲ႔ ျပန္ယွဥ္ရမယ္ဆုိေတာ့ အစိုးရက ဘယ္ေလာက္
စီးပြားေရးရလဲ။ အခု သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးေတြက ေျပာေနတာပဲ EITI
ထင္သာျမင္သာျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါမယ္ဆိုတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က ဒီအေပၚမွာ
ပိုက္ဆံဘယ္ေလာက္ရသလဲ။ ရတဲ့ေငြကို ဘယ္လို သံုးစြဲသလဲ။ ျပည္သူေတြလည္း
ဘယ္ေလာက္ရသလဲဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာဖုိ႔လိုတယ္။ ဒါမွ လူထုက
နားလည္းမွာ။ ဘယ္သူရသြားတာလဲဆုိတဲ့ ေမးခြန္းနဲ႔ ျဖစ္ေနေတာ့။ ဒါကိုလည္း
အစိုးရဖက္က ရွင္းဖို႔လိုတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဝါရွင္တန္ဒီစီကို ေခတၱေရာက္ရွိေနတဲ့ EcoDev အဖြဲ႔က
ဦးဝင္းမ်ဳိးသူ ကို ဗီြအုိေအ က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘႀကီးသက္
0 မွတ္ခ်က္ကေလးေရးေပးေနာ္.:
Post a Comment