ပဋိပကၡ၊ ေသနတ္နွင့္ မဲျပားမ်ားျကားက အျမည္းျဖစ္ေနေသာ ဒီမိုကေရစီ

(က်ေနာ္တို႔ အြန္လိုင္းကေန တည္းျဖတ္ထုတ္ေဝဖူးတဲ့ ဖြဲ႔တည္ရာ မဂၢဇင္းမွာ ေဖာ္ျပဖူးတဲ့ စာအုပ္မိတ္ဆက္ပါ http://mmfreethinker.wordpress.com/2010/01/11/book-review-wars-guns-and-votes/)

(ယခုေဖာ္ျပပါေဆာင္းပါးမွာ ေအာက္စဖို့ဒ္တကၠသိုလ္၊ နိုင္ငံေရးနွင့္ စီးပြားေရးေလ့လာမႈဌာနမွ ပေရာ္ဖက္ဆာ ေပါလ္ ကိုလီယာ၏လက္ရာ ဂနၳဝင္စာအုပ္တစ္ခုဟုဆိုအပ္ေသာ Wars, Guns and Votes မွစိတ္ဝင္စားစရာ အပိုင္းအခ်ို့ကို ေကာက္နုတ္ကာ စာအုပ္အညွြန္းပံုစံျဖင့္ တင္ဆက္ထား ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကိုလီယာသည္ မ်က္ေမာက္ေခတ္ကာလ နိုင္ငံတကာ၌ ဒီမိုကေရစီနွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဟူသည့္ အေျကာင္းကိစၥမ်ားကို အာေပါင္အာရင္းသန္သန္ ေျပာဆိုေနျကသူမ်ားတြင္ အဆိုပါစနစ္ကို အမွန္တကယ္လိုလားမႈ ရွိ၊မရွိ ဆန္းစစ္ထားျပီး ငါ့ျမင္း ငါစိုင္းစနစ္ ျဖစ္တည္ေနရျခင္း၏ အေျကာင္းအရင္းကို ယထာဘူတက် က်ေဝဖန္ထားပါသည္။

နိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒနွင့္ အစစ္အမွန္နိုင္ငံေရးကို စိတ္ပါဝင္စားျကသူမ်ား ကိုလီယာ၏ စာအုပ္ကို အာသီသေတြ့မည္ဟု ယူဆ မိပါသည္။)

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ကာလတြင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားေသာ မည္သည့္နိုင္ငံအစိုးရမဆို ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် တရားဝင္ျဖစ္မႈမပါရွိဘဲ ကမၻာ့ဇာတ္ခံုေပၚသို့ ရင္ဘတ္ေကာ့၍ တက္ဝံ့ျကလိမ့္မည္မဟုတ္ေပ။ ေရြးေကာက္ပြဲဟူေသာ အေျကာင္းအရာမွာလည္း အားနာပါးနာျဖင့္ ထည့္သြင္းေနရေသာ နိုင္ငံေရး အာဂ်င္ဒါတစ္ခုအသြင္ ေဆာင္လာပါသည္။ ကမၻာ့နိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ား၏ အနၱိမရည္မွန္းခ်က္မွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဟု ေျပာ၍ရေသာ္လည္း အမွန္တကယ္ လက္ေတြ့က်က် အေကာင္အထည္ ေဖာ္နိုင္သူဦးေရမွာ လက္ခ်ိုးေရတြက္၍ပင္ မရေသးေပ။ ဒီမိုကေရစီဟူေသာစနစ္ကို အပိုင္သိမ္းက်ံုးယူနိုင္ဖို့မဆိုထားနွင့္ အျမည္းေလာက္ပင္စားနိုင္သည့္ အဆင့္သို့မေရာက္ေသးေပ။ ငါ့ေလွငါထိုး ဘယ္ဆီေရာက္ေရာက္သေဘာကို ေဆာင္သည့္ ရုရွားအဓိပတိ ဗလာဒီမာပူတင္၊ ဇင္ဘာေဘြေခါင္းေဆာင္ ေရာဘတ္ မူဂါဘီ၊ အီသီရိုးပီးယားသမၼတ မီလိစ္ ဇီနာဝီ၊ ဥဇဘက္ကစၥတန္သမၼတ အစ္လမ္ကာရီေမာ့ဗ္၊ နိုက္ဂ်ီးရီးယားေခါင္းေဆာင္ အူမာရူယာအူဒါ နွင့္ ကင္ညာ သမၼတ မာဝီကီဘာနီ တို့မွာ ဒီမိုကေရစီဟူေသာ ေခါင္းစဉ္ကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္နားလည္သူမ်ားျဖစ္သလို အဆိုပါစနစ္ကို အျမည္းတစ္ခုအျဖစ္ေကာင္းစြာ ခ်ေကြ်းတတ္သူ မ်ားလည္းျဖစ္ပါသည္။ (မွတ္ခ်က္- တရုတ္ျပည္ကို ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိ သည္မွာ ထူးျခားပါသည္။) သူတို့ အားလံုးတြင္ ပဋိပကၡဖန္တီးျပီး ျငိမ္းခ်မ္းမႈနွင့္ မဲရံုမ်ားကိုဖန္တီးတည္ ေဆာက္နိုင္သည့္ အရည္အခ်င္းရွိပါသည္။

မည္သည့္အေျကာင္းေျကာင့္ ဤသို့ျဖစ္ရသနည္း။ အေျဖမွာ ရွင္းပါသည္။ သူတို့ ကိုယ္တိုင္ကိုနွိုက္က ဒီမိုကေရစီနွင့္ပတ္သက္ျပီး အစြဲမကင္း၍ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ က်င့္ျကံျခင္းသည္ အေနာက္ကမၻာ၏ ေျခရာလိုက္နင္းမႈတစ္ခုအျဖစ္ တရားေသမွတ္ယူထားေသာေျကာင့္ ျဖစ္ဟန္ရွိပါသည္။ သို့ေသာ္ သူတို့တြင္ ဒီမိုကေရစီကို ထံုးလိုေမွြေရလိုေနွာက္ထားသည့္ ပံုစံမ်ိုး ဖမ္းနိုင္သည့္ စြမ္းရည္ရွိျကသည္။ သို့အတြက္ေျကာင့္ ဒီမိုကေရစီဆန္သည္၊ မဆန္သည္။ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုေရးသားခြင့္၊ ခိုင္မာေတာင့္တင္းေသာ အရပ္ဘက္လူ့အဖြဲ့အစည္း၊ တရားဥပေဒ စည္းမ်ည္းစည္းကမ္း၊ လြတ္လပ္မွ်တပြင့္လင္းေသာ မဲေရတြက္သည့္စနစ္မ်ား ရွိသည္၊ မရွိသည္ အသာထား။ ဒီမိုကေရစီမ ပါလွ်င္ လူရာမဝင္သည့္ေခတ္ျကီး ျဖစ္ေနေသာေျကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား၊ မဲရံုမ်ား မျကာခဏ ဖန္တီးေပးျကျခင္းျဖစ္သည္။ အက်ိုးဆက္က ဘာျဖစ္မည္နည္း။ အဆိုပါနိုင္ငံမ်ားမွ ျပည္သူမ်ား ကိုယ္လိုခ်င္ေသာေခါင္းေဆာင္ ကိုယ္ေရြးလို့မရသည့္ အျဖစ္မ်ိုးနွင့္ျကံုေတြ့ရျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ပဋိပကၡမ်ား၊ မေျပ လည္မႈမ်ားျဖင့္သာ သံသရာလည္ျကရသည္ကိုေတြ့ရသည္။

အဆိုပါသံသရာကို စာေရးသူ ကိုလီယာက “ဒီမိုကေရစီ ေရလိုက္လြဲ နိုင္ငံေရး အဆိုးေက်ာ့သံသရာ” ဟု တင္စားေခၚဆိုသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အဆိုပါ နိုင္ငံအစိုးရမ်ားက ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားကို အမွန္တကယ္နားလည္ သေဘာေပါက္ေသာ္လည္း အေမရိကန္နွင့္ အေနာက္ကမၻာဟူ ေသာ အမွတ္တံဆိပ္ကပ္ေနေသာေျကာင့္ ျပည္သူနွင့္ ေခါင္းေဆာင္အစိုးရအျကား စစ္မွန္ေသာေပါင္းစည္းမႈ မဖန္တီးနိုင္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သို့ေသာ္ ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ပြဲနွင့္ မဲရံုဟူ ေသာ အေျကာင္းအရာမ်ားက ရွိျမဲရွိေန ဆဲပင္။ “တိုင္းရင္းသားမ်ိုးနြယ္စုမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးနိုင္သည့္ ဥပေဒ စည္းမ်ဉ္းစည္းကမ္းမ်ား၊ အျပန္အလွန္ ထိန္းညွိနိုင္ေသာစနစ္မ်ား၊ သဘာဝ သံယံဇာတရင္းျမစ္မ်ား ကိုကာကြယ္နိုင္သည့္ အစီအမံမ်ား မရွိေလ၊ အစိုးရနွင့္ ျပည္သူအျကား ကြာဟမႈျကီးမားေလသာျဖစ္သည္။ နိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚတက္ရန္ ျကိုးပမ္းမႈဟူသည္ ေသေရးရွင္ေရးတမွ်ျဖစ္သည့္ ရုန္းကန္မႈမ်ိုးျဖစ္လာသည္” ဟု စာေရးသူက ေကာက္ေျကာင္းဆြဲသည္။ ကိုလီယာ၏ သုေတသနျပုလုပ္ခ်က္အရ ေရြးေကာက္ပြဲကိစၥသည္ နိုင္ငံေရးသမားမ်ားအတြက္ ပဋိပကၡေျပလည္ေစမည့္ ထြက္ေပါက္တစ္ခုအသြင္ မေဆာင္ဘဲ ရန္ျငိုးမီးပြား တစ္ခုသဖြယ္ျဖစ္ ေနသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ နိုင္ငံနွင့္ျပည္သူလူထု၏ လူမႈစီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းမွ လြတ္ေျမာက္ရာ လမ္းတစ္ခုျဖစ္ရမည့္အစား အံုျကြမႈမ်ားနွင့္ ရန္မီးစမ်ားကို ေလာင္စာေကြ်း ေနသည့္ အင္ဂ်င္တစ္ခုသဖြယ္ျဖစ္ ေနသည္ကိုေတြ့ရသည္။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေသာ နိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားကိုျကည့္ပါ။ ဥပမာ – ကြန္ျမူနစ္စနစ္လြန္ ဥေရာပနိုင္ငံမ်ား၊ ပါကစၥတန္အပါအဝင္ အရွနိုင္ငံမ်ား၌ ေရြးေကာက္ပြဲနွင့္ ျပည္တြင္ေရး မတည္ျငိမ္မႈတို့မွာ တစ္လွည့္စီျဖစ္ပြားေနပါသည္။

“ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ပြဲ ျပီးသည္နွင့္ ဆူပူအံုျကြမႈျဖစ္၊ ဆူပူအံုျကြမႈျပီးသည္နွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပန္လုပ္” ဟု စာေရးသူ ကိုလီယာက ရႈပ္ေထြးလြန္းေသာ စီးပြားေရးနွင့္ လူမႈေရး ပဋိပကၡ အခန္းတြင္ ဖြင့္ဆိုသည္။ ေျခာက္လွန့္မႈ၊ ျခိမ္းေျခာက္မႈတို့ေအာက္တြင္ ေရငံုနႈတ္ပိတ္ေအာင္ ျမင္စြာ ျပီးဆံုးသြားေသာ မဲရံုမ်ားကို ျကည့္ရသည္မွာ ဒီမိုကေရစီကို ျမည္းေနသည့္ အလားထင္မွတ္ရသည္ဟု စာေရးသူက ရုရွားအပါအဝင္ ကြန္ျမူနစ္လြန္ ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားကို ခိုင္းနွိုင္းေရးသားသည္။ ရလဒ္က အဘယ္နည္း။

အျမည္းဆိုမွေတာ့ အမွန္တကယ္စားသံုးခြင့္ မည္သို့မွ် မရွိနိုင္ေပ။ ထို့ေျကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲမွာ အရည္ အေသြးညံ့ဖ်င္းေသာ အုပ္ခ်ုပ္ေရးအစိုးရမ်ားသာ ဥမွအေကာင္ေပါက္လာေလေတာ့သည္။ မဲဆြယ္မႈမ်ားနွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ကိုလီယာက နိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို ေကာင္းေကာင္း တြယ္ထား ေသးသည္။ “နိုင္ငံေရးသမားေတြ ေပးတဲ့ကတိသစၥာ၊ ဘယ္ေတာ့မွ မယံုရပါ” ဟုခပ္ျပတ္ျပတ္ ေဝ ဖန္သည္။ အျမည္းေကြ်းေသာစနစ္ ထြန္းကားသည့္ ဝန္းက်င္တြင္ျပုလုပ္ေသာ မဲဆြယ္မႈမ်ားမွ မက္လံုးမ်ားသာ ထြက္ေပၚသည္ကမ်ားပါသည္။ အစပထမပိုင္းတြင္ နိုင္ငံနွင့္ျပည္သူ့အတြက္ ဟု မည္မွ်ပင္ဆိုေလေသာ္ျငား ေနာက္ပိုင္းမွာ နိုင္ငံေရးသမားအခ်င္းခ်င္း၊ ပါတီအခ်င္းခ်င္း အားျပိုင္မႈ ကိုသာ ဦးတည္ျကေတာ့သည္။ လူမ်ိုးစံု ဘာသာစံု ေရာေထြးေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားအေပၚ အသိအမွတ္ျပုျခင္း၊ မျပုျခင္းဟူေသာ ကိစၥမွာ လြန္ စြာအေရးျကီးသည္။ နိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ တိုင္းရင္းသာလူနည္းစု (Ethnic Minority) မ်ား၏ အခြင့္အေရး နွင့္ပတ္သက္၍ မက္လံုးေပးစည္းရံုးနိုင္မႈ စြမ္းရည္လြန္စြာနည္းပါသည္ဟု ကိုလီယာက ဆိုျပီး ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား အေျကာင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္းရွင္း ျပသည္။

“အကယ္၍ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ခုတြင္ မဲေပးသူမ်ားကသာ ပါတီစြဲ၊ အစိုးရစြဲမရွိဘဲ လူမ်ိုးေရး၊ အမ်ိုး သားေရး သစၥာရွိမႈဟူေသာစိတ္ျဖင္ မဲေပးျကပါက ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ မက္လံုးေပးမႈမွာ ပို၍ပင္ မရွိသေလာက္ျဖစ္လာေပလိမ့္မည္။ မဲေပးသူမ်ား မဲရံုတြင္ စုေဝးျကရံုသက္သက္ျဖင့္ ဒီမိုကေရစီရွိသည္ဟူေသာ သေဘာကို သက္ေရာက္သြားေပလိမ့္မည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတိုင္းလိုလို အမ်ိုးသားေရးလကၡာ ကိစၥက လြန္စြာလွြမ္းမိုးထားသည္ကို ေတြ့ရသည္။ ထိုကိစၥေျကာင့္ပင္ မဲေပးမႈဟူသည္ အမ်ိုးသားေရး သေဘာထားထုတ္ေဖာ္သည့္ ပြဲတစ္ခု အသြင္ေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ အရွင္းဆံုးေျပာရလွ်င္ မဲေပးမႈသည္ ေဘာလံုးသမားမ်ား မိမိဘယ္အသင္းက ျဖစ္သည္ကို အသင္းဝတ္စံုဝတ္ျပသည့္ ပံုစံမ်ိုးျဖစ္ေနသည္။ တိုင္းျပည္အတြက္ စြမ္းေဆာင္ရည္ရွိေသာ အစိုးရတစ္ခု ထြက္ေပၚေရးအတြက္ မဲေပးေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟူေသာ ယံုျကည္ခ်က္ေပ်ာက္ ေနသည့္ သေဘာသို့သက္ေရာက္ေနသည္။ အျခားတစ္ဖက္ကိုျကည့္လွ်င္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျပုလုပ္သည့္ နိုင္ငံ ၁၀ နိုင္ငံတြင္ ကိုးနိုင္ငံေလာက္မွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သတင္းေဖာ္ျပ ေရးသာနိုင္ေသာ မီဒီယာအခန္းက႑ဍ ေပ်ာက္ေနျကသည္က မ်ားသည္။ သို့အတြက္ေျကာင့္ နိုင္ငံသားမ်ားမွာ မိမိတို့ မဲေပးမည့္ပါတီမွ နိုင္ငံေရးသမားမ်ား ဘယ္ေလာက္ေကာင္းသည္၊ ဆိုးသည္ကို ဂဃဏန သိခြင့္မရွိျကေပ” အဆိုပါနိုင္ငံမ်ားကို ကိုလီယာက “ေအာက္ဆံုးက ဘီလ်ံမ်ား” ဟု ေခၚဆိုသည္။ ဆင္းရဲျပီး ဖြံ့ျဖိုးမႈေနာက္က်ေသာ တတိယကမၻာ့နိုင္ငံမ်ားကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။

တိုင္းရင္းသားမ်ိုးနြယ္စုကိစၥ၊ လူမ်ိုးေရးကိစၥ နွင့္ဆက္နွြယ္ေသာ ပဋိပကၡမ်ားေျပလည္ေရးအတြက္ နိုင္ငံေရးသမားမ်ား လုပ္ေဆာင္ရမည္မွာ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အမ်ိုးသားေရးစရိုက္လကၡာဏာကို တစ္တိုင္းျပည္လံုး၏ အမ်ိုးသားေရးလကၡဏာေနရာသို့ အစားထိုး ထည့္သြင္းျပီး ဒီမိုကေရစီကို ေဖာ္ေဆာင္သြားရန္ျဖစ္ပါသည္။ သို့အတြက္ လူမ်ိုးစံု၊ ဘာသာစံု စုေဝးေနထိုင္ေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ လိုအပ္သည္မွာ နိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးနွင့္ အမ်ိုးသားေရးစရိုက္လကၡဏာ တည္ေဆာက္ေရးကို တစ္ေျပးညီ အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္သည့္ အျမင္ရွိေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ား ခြဲထြက္ေရးေတာင္းဆိုမႈ၊ လက္နက္ကိုင္ ပုန္ကန္မႈ၊ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားမႈ နွင့္ ဂ်ီနိုဆိုက္ေခၚ လူမ်ိုးျဖုတ္ သတ္ျဖတ္မႈတို့မွာ ဆိုခဲ့ပါ အမ်ိုးသားေရး လကၡဏာကို ေကာင္းစြာတည္ေဆာက္ ထားသိုနိုင္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ား မရွိေသာေျကာင့္ျဖစ္သည္။ ထို့ျပင္စာ ေရးသူ၏ သုေတသနျပုခ်က္တစ္ရပ္ကိုလည္း စိတ္ဝင္စား ဖြယ္ေတြ့ရသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ – စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းပိုက္မႈ တစ္လွည့္စီျဖစ္ေပၚေနျခင္းအေပၚ သုေတသနျပုလုပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ အစိုးရမ်ားတြင္ တာဝန္ခံမႈ မရွိခဲ့ပါက ေရြးေကာက္ပြဲမဲဆြယ္မႈ၊ မဲေရတြက္မႈတို့မွာ မည္သို့မွ် ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ျဖစ္လာမည္မဟုတ္ ဟုဆိုသည္။ ထို့ေျကာင့္ ယခုအခါ အေနာက္ကမၻာနိုင္ငံမ်ားက လြပ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမႈမရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းပိုက္မႈ ျပုလုပ္ျခင္းကို လက္သင့္ခံမည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျကညာလာျခင္းျဖစ္သည္ ဟု စစ္တပ္နွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ အခန္းတြင္ စာေရးသူ ကေဖာ္ျပထားသည္။ ဤသို့ေသာ အေျခအေနက တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ အဓိပၸာယ္ျပည့္ဝေသာ မဲေပး သည့္စနစ္ လုပ္ေပးနိုင္ေအာင္ မက္လံုးတစ္ခုျဖစ္လာနိုင္ပါသည္။ သို့ေသာ္ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းပိုက္မႈမ်ားေျကာင့္ ေသြးထြက္သံယိုမႈမ်ား ထြက္ေပၚလာနိုင္သည္ကို သတိျပုသင့္သည္။ ဆူဒန္နိုင္ငံ၊ ဒါဖာေဒသ မွ လူမ်ိုးျဖုတ္သတ္ျဖတ္မႈမ်ားသည္ အာဏာသိမ္းပိုက္မႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိုးျဖစ္ဟု စာေရးသူက ဥပမာေပးထားပါသည္။

နိဂံုးခ်ုပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ ကိုလီယာ၏ ယခုေနာက္ဆံုးထြက္ေသာစာအုပ္မွာ နိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ စစ္ေရး၊ လူမ်ိုးစုအေရး၊ ဒီမိုကေရစီအေရးတို့နွင့္ပတ္သက္ျပီး စူးရွထက္ျမက္ေသာ အေတြးအျမင္မ်ားပါ ရွိသည္။ အမ်ိုးသားေရး၊ အခ်ုပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္စိုးေရးနွင့္ စစ္ေရးအင္ အားဟူေသာ အေျကာင္းအရာမ်ားက ၂၁ ရာစု ကမၻာ့နိုင္ငံအမ်ားစု၏ ရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို မည္မွ်အတိုင္းအတာအထိ ယိုင္နဲ့ေအာင္လုပ္နိုင္စြမ္းရွိသည္ကို ေကာင္းစြာေတြ့ျမင္ရပါသည္။ ဒီမိုကေရစီကို အျမည္းသေဘာထက္ ပို၍ခံစားခြင့္ ရရွိနိုင္ေရးမွာ စစ္ပြဲမ်ား၊ ေသနတ္မ်ားနွင့္ မဲျပားမ်ားျကားတြင္သာ ရွာရလိမ့္မည္ဟု စာေရးသူ ကိုလီယာက နိဂံုးခ်ုပ္ထားပါသည္။

ေဖခင္ (ကေလာ)

Ref: Wars, Guns and Votes by Paul Collier