ဆိတ္ေခါင္းကိုခ်ိတ္၍ ေခြးသားေရာင္းမည့္ ပံုႏွိပ္မီဒီယာဥပေဒ ႏွင့္ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ
သန္းဝင္းလိႈင္၊ ၾသဂုုတ္ ၂၄၊ ၂၀၁၂
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ေပၚေပါက္လာေသာ အရပ္သားအေရျခံဳ အစိုးရသစ္မွ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတဦးသိန္းစိန္သည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂၀၁၂ ဇြန္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ၊ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းေဒသ ႀကီး အစိုးရအဖြဲ႔ရွိ ဝန္ႀကီးမ်ား၊ ဒုတိယဝန္ႀကီးမ်ားအား ႏိုင္ငံေတာ္အေျချပ မိန္႔ခြန္းတစ္ရပ္အပါအဝင္ အမွာစကား ႏွင့္ မိန္႔ခြန္း (၁၇)ႀကိမ္ခန္႔ ေျပာၾကားရာ၌ မ႑ိဳင္ႀကီးသံုးရပ္အေနျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ ဥပေဒျပဳ၊ စီမံခန္႔ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ စီရင္ဆံုးျဖတ္ျခင္း ရွိမရွိ၊ အဂတိတရားလိုက္စားမႈ ရွိမရွိ၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ရွိမရွိ ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအက်ဳိးအလို႔ငွာ ေစာင့္ၾကည့္တည့္မတ္ေပးရမည့္ စတုတၳမ႑ိဳင္က ဥပေဒႏွင့္အညီ လြတ္လပ္ စြာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မွသာ သြားလိုေသာပန္းတိုင္သို႔ ေျဖာင့္ျဖဴးစြာ ေရာက္ရွိႏိုင္မည့္အျပင္ ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးက ယံုၾကည္အားကိုးအပ္ေသာ မ႑ိဳင္သံုးခုအျဖစ္သို႔လည္း ေရာက္ရွိႏိုင္မည္ဟု ေျပာၾကားသြားခဲ့ သည္။
သို႔ေသာ္ စတုတၳမ႑ိဳင္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အေလးေပးေျပာၾကားေနေသာ္လည္း တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ သာရွိေသးေသာ အစိုးရသစ္သက္တမ္းအတြင္း ျပည္တြင္းမီဒီယာမ်ားကို ဝန္ႀကီးဌာနအခ်ဳိ႕ႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႔မ်ားက ပုဒ္မအမ်ဳိးမ်ဳိးတပ္ကာ တရားစြဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ရွိေပသည္။
ထို႔ျပင္ အစိုးရသစ္က ၂၀၁၂ ၾသဂုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ထုတ္ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာမ်ားမွတဆင့္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ (အမွတ္ ၆၁/၂၀၁၂) ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဖြဲ႔စည္းေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ျပည္သူလူထု၏ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ ေဝဖန္သံမ်ား ပြက္ပြက္ညံအသံမ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။
အစိုးရ၏ ေၾကညာခ်က္ အျပည့္အစံုမွာ -
ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၃၅၄ အပုဒ္ခြဲ(က)အရ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး သို႔မဟုတ္ ျပည္သူတို႔၏ ကိုယ္က်င့္တရားအလို႔ငွာ ျပ႒ာန္း ထားသည့္ ဥပေဒႏွင့္ မဆန္႔က်င္လွ်င္ မိမိယံုၾကည္ခ်က္၊ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚေျပာ ဆိုခြင့္၊ ေရးသားျဖန္႔ခ်ိခြင့္ ရမည္ဆိုသည့္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္ဆိုင္ရာျပ႒ာန္းခ်က္ကို ခံ စားႏိုင္ရန္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွ ပုံႏွိပ္မီဒီယာ ဥပေဒသစ္အား မျပ႒ာန္းႏိုင္မီအေတာအတြင္း စာနယ္ဇင္း သမားမ်ားကို အာကာအကြယ္ေပးႏုိင္ရန္ အတြက္လည္းေကာင္း၊ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္မ်ား ျပဳစုေရးဆြဲရန္ အ တြက္လည္းေကာင္း၊ အႀကီးေသာ စာနယ္ဇင္းဆိုင္ရာ ဝိေရာဓိျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာပါက စည္းမ်ဥ္းစည္း ကမ္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းႏွင့္အညီ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ရန္ အတြက္လည္းေကာင္း ရည္ရြယ္၍ ေအာက္ပါ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအပါအဝင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီကို ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အျမဳေတစာနုယ္ဇင္းေကာင္စီ
(က) ဦးခင္ေမာင္ေအး၊ တရားရံုးခ်ဳပ္ တရားသူႀကီး(ၿငိမ္း) – ဥကၠ႒
(ခ) ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္၊ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး (ၿငိမ္း) – ဒုဥကၠ႒(၁) (United Nations System College)
(ဂ) ေဒါက္တာခင္ေအး (ေမာင္ခင္ေမာင္ – ဓႏုျဖဴ) – ဒုဥကၠ႒(၂) ျမန္မာစာ ပါေမာကၡ(ၿငိမ္း)
(ဃ) ေဒါက္တာမ်ဳိးသန္႔တင္ (စာေပ ပညာရွင္) – အဖြဲ႔ဝင္
(င) ေဒါက္တာတင္လိႈင္ (ဘိုးလိႈင္) စာေပ ပညာရွင္ – အဖြဲ႔ဝင္
(စ) ဦးခင္ေမာင္ေလး (ဖိုးေသာၾကာ) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဆ) ဦးစိုးသိမ္း (ေမာင္ဝံသ) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဇ) ဦးသီဟေစာ (သီဟေစာ) – အဖြဲ႔ဝင္
(စ်) ဦးေအာင္လွထြန္း (ရိုက္တာသတင္းဌာန) – အဖြဲ႔ဝင္
(ည) ဦးတင္လိႈင္ (လယ္တြင္းသားေစာခ်စ္) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဋ) ဦးခင္ေမာင္ထြန္း (ခင္ေမာင္ထြန္း၊ လမ္းမေတာ္) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဌ) ဦးအုန္းေမာင္ (ျမင္းမူေမာင္ႏုိင္မ်ဳိး) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဍ) ေဒၚခ်ဳိခ်ဳိတင္ (မစႏၵာ) – အဖြဲ႔ဝင္
(ဎ) ေဒါက္တာတင္ထြန္းဦး – အဖြဲ႔ဝင္
(ဏ) ေဒါက္တာသာထြန္းဦး (တူေဒးမီဒီယာ) – အဖြဲ႔ဝင္
(တ) ဦးျမင့္ေမာင္ – အဖြဲ႔ဝင္
(ထ) ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ေအး – အဖြဲ႔ဝင္
(ဒ) ဦးကိုကို (ကိုကို – စက္မႈတကၠသိုလ္) – အတြင္းေရးမွဴး
(ဓ) ဦးေမာင္ေမာင္ဦး (ဟိန္းလတ္) – တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး(၁)
(န) ေဒါက္တာေက်ာ္ေဇာႏိုင္ (မူပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒပညာရွင္) – တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး(၂)
အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဝါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ဟံသာဝတီဦးဝင္း တင္က -
“၁၉၆၉ မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဖြဲ႔တဲ့အခ်ိန္တုန္းက စစ္အစိုးရ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရလို႔ေခၚတဲ့ စစ္အစိုးရက စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဖြဲ႔တဲ့အခါမွာ သတင္းစာသမားေတြ၊ စာနယ္ဇင္းသမားေတြရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔အညီ ဖြဲ႔ႏိုင္ေသးရင္ အခုဒီမိုကေရစီလို႔ အမည္ခံတဲ့ ဒီစစ္တစ္ပိုင္းအစိုးရ ကေနၿပီးေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ လူေတြရဲ႕ဆႏၵ၊ စာနယ္ဇင္းေလာကကလူေတြ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ၿပီး ဖြဲ႔တာမ ဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဘယ္သူမွမသိတဲ့၊ စာနယ္ဇင္းနဲ႔လည္း ဘယ္လိုမွ ပတ္သက္ႏိုင္စရာအေၾကာင္းမရွိတဲ့လူေတြ ဘာလို႔ထည့္ဖြဲ႔တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္နားမလည္ဘူး။ သတင္းစာေလာကမွာ လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့လူတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ သတင္းစာေလာကရဲ႕ အေနအထား၊ အခုသြားေနတဲ့ သံုသဏၭာန္အရေတာ့ သတင္းစာသမားေတြကို ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔ ဒုတိယစာေပစီစစ္ေရးေပါ့ဗ်ာ။ စာေပကို စီစစ္ရံုတင္မကေတာ့ဘဲနဲ႔ စာေပကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔၊ စာနယ္ဇင္းေတြကို စီစစ္ဖို႔မကေတာ့ဘဲ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ေနာက္တခါ စာနယ္ဇင္းသ မားေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ လုပ္တဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ျမင္တယ္။ အဲဒီလို အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးကို ေစာေစာစီးစီးကေနၿပီးေတာ့ ကန္႔ကြက္သင့္တယ္။ ေစာေစာစီးစီးကတည္းက ေစာ ဒကတက္သင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္ အဲဒီလိုပဲ ျမင္တယ္” ဟူ၍ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ေၾကးမံုသတင္းစာ ဆရာႀကီးကိုကိုႀကီးကလည္း -
“က်ေနာ္ကေတာ့ ဒီအဖြဲ႔ကို လံုးဝ(လံုးဝ) သေဘာမတူဘူးဗ်ာ။ တကယ္ဆိုရင္ အသက္ေမြးဝမ္း ေၾကာင္းလုပ္ေနတဲ့ စာေရးဆရာေတြ၊ သတင္းစာဆရာေတြ ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ က်ေနာ္မထင္ဘူးဗ်ာ။ အဲဒီမွာပါေနတာက က်ေနာ္ ရွင္းရွင္းေျပာမယ္ဗ်ာ။ ခရိုနီဂ်ာနယ္လစ္ေတြပဲဗ်ာ။ အဲဒီလူေတြပဲ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ လံုးဝ မေထာက္ခံဘူး။
ေနာက္ၿပီး အစိုးရ ဖြဲ႔စည္းတယ္ဆိုတာကိုက သေဘာမက်ဘူး။ ဟိုတုန္းကလည္း အစိုးရဖြဲ႔ေပး တဲ့စာေပ စာနယ္ဇင္း ဘာညာဆိုတာေတြ ရွိခဲ့တာပဲ။ အစိုးရဖြဲ႔ေတာ့ အစိုးရပုသဏၭာန္နဲ႔ အစိုးရအလိုက် လိုက္လုပ္မယ့္သူေတြလိုဗ်။ သတင္းစာဆရာ၊ စာနယ္ဇင္းေလာကအတြက္ အက်ဳိးျပဳၿပီးေတာ့ လုပ္ေပး တာထက္ သူတို႔အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ အစိုးရမ်က္ႏွာရဖို႔အတြက္ လုပ္ၾကံမယ့္သူေတြပဲေလ။ က်ေနာ္တို႔က ေတာ့ ဘယ္လိုမွ လက္မခံႏိုင္ပါဘူးဗ်ာ။” ဟူ၍ ဖြင့္ဟခဲ့သည္။
Eleven Media Group ၏ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ကလည္း -
“ျမန္မာစာနယ္ဇင္းေကာင္စီေရာ မီဒီယာဥပေဒေတြပါ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ မျပ ဘဲ အစိုးရဘက္က ဇြတ္အတင္းလုပ္တဲ့အတြက္ ျပႆနာေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ႏုိင္ငံ တစ္ခ်ဳိ႕မွာ ေကာင္စီဥကၠကို႒ တရားသူႀကီးတစ္ေယာက္ခန္႔ ထားတယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံမွာ တရားစီရင္ေရး စနစ္က ေကာင္းမြန္တယ္။ တရားသူႀကီးေတြက လူေလးစားခံရသူေတြ၊ ၾသဇာတိကၠမရွိသူေတြ ျဖစ္ တယ္။ ဒီမွာေတာ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ခ်ဳိ႕ယြင္းေနတာ ႏွစ္ ၄၀ ေလာက္ရွိၿပီး တရားသူႀကီး အေတာ္ မ်ားမ်ားကလည္း ဒီလိုအေနအထားမွာ မရွိဘူး။ ဒီလိုပံုတူကူးခ်ေတာ့ တလြဲေတြ ျဖစ္ကုန္တာေပါ့။ မီဒီ ယာဥပေဒလည္း ဒီလိုဇြတ္အတင္းလုပ္ရင္ ဒီလိုမ်ဳိးျပႆနာေတြ ျဖစ္လာမွာပါပဲ။
စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဆိုတာ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ရပ္တည္တာမဟုတ္ဘူး။ ခိုင္မာတဲ့မူဝါဒနဲ႔ ပါဝင္တဲ့ သူေတြရဲ႕ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ နာမည္ေက်ာ္ၾကား ေလးစားခံရမႈေတြနဲ႔ ၾသဇာတိကၠမရွိရွိ ရပ္တည္တာ။ က်ေနာ္တို႔ ဝင္မလုပ္ႏိုင္ေပမယ့္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို အာမခံၿပီး ေလးစားယံုၾကည္ေလာက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းသြားရင္ ေထာက္ခံဖို႔ဝန္မေလးပါဘူး။ အခုလို အစိုးရနဲ႔ သတင္းမီဒီယာေတြၾကားမွာ မေျပမလည္ျဖစ္ရတာ မီဒီယာဥပေဒေရးဆြဲတဲ့ေခတ္ ေနာက္ျပန္ဆြဲလိုတဲ့ အရာရွိႀကီးတခ်ဳိ႕ေၾကာင့္ ျဖစ္ ပါတယ္။” ဟူ၍ ေထာက္ျပခဲ့သည္။
အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ႏွင့္ပတ္သက္၍ ၂၀၁၂ ၾသဂုတ္ ၁၅ ရက္ေန႔ထုတ္ Weekly Eleven News ဂ်ာနယ္တြင္ Eleven Media Group ၏ သေဘာထားကိုလည္း ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚ ျပခဲ့သည္။
အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီႏွင့္ပတ္သက္သည့္ Eleven Media Group ၏ သေဘာထား
၁။ စာနယ္ဇင္းအျမဳေတေကာင္စီတြင္ ပါဝင္ေသာသူမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို သေဘာမတူ ပါ။
(က) ဦးေဆာင္မည့္ ဥကၠ႒ႏွင့္ ဒုကၠ႒တို႔သည္ စာနယ္ဇင္းလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား၏ အေရး ကိစၥမ်ားကို နားလည္ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္သည္လည္းေကာင္း၊ တရားသူႀကီးမ်ား၏ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာပိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ယံုၾကည္လက္ခံႏိုင္မႈႏွင့္ပတ္ သက္၍ အမ်ားျပည္သူၾကား ေမးခြန္းထုတ္စရာမ်ားရွိေနသည္မွာ အထင္အရွားျဖစ္ပါသည္။ ၎အေျခအေနမ်ဳိး တြင္ အၿငိမ္းစားတရားသူႀကီးတစ္ဦးအား စတုတၳမ႑ိဳင္အား ထိန္းကြပ္ေပးမည့္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ေနရာတြင္ထား ျခင္းမွာ လံုးဝမလုပ္ေဆာင္သင့္ေသာအရာဟု Eleven Media Group မွ ရႈျမင္ပါသည္။
(ခ) ပါဝင္ေသာသူအမ်ားစုမွာ ယခင္အစိုးရလက္ထက္က စာေပေလာကႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ၏ ယံုၾကည္ ကိုးစားမႈမခံရေသာ စာေပစာနယ္ဇင္းအဖြဲ႔မွ အဖြဲ႔ဝင္အမ်ားစု ျဖစ္ေနပါသည္။
(ဂ) ပါဝင္ေသာသူအခ်ဳိ႕မွာ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေလးစားလုိက္နာျခင္းမရွိဘဲ က်င့္ဝတ္ ကို ေဖာက္ဖ်က္ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းရွိေနသူမ်ားျဖစ္ေနသျဖင့္ စာနယ္ဇင္းအျမဳေတေကာင္စီ၏ အဓိကရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖစ္ေသာ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ဆိုင္သည့္ ထိန္းကြပ္မႈကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ဟု မယူဆႏိုင္ပါ။
(ဃ) စာနယ္ဖင္းေကာင္စီတြင္ ပါဝင္ေသာသူမ်ားမွာ ဤေလာက၌ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနထိုင္ေသာ သူ မ်ားျဖစ္သျဖင့္ Conflict of interest အက်ဳိးစီးပြားတူျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေသာ အေျခအေနတြင္ ရွိေနပါ သည္။ အတြင္းေရးမွဴး ဦးကိုကို၊ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ေဒါက္တာသာထြန္းဦး၊ ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ေအး၊ ေဒါက္တာတင္ထြန္းဦး၊ ဦးစိုးသိမ္း(ေမာင္ဝံသ)၊ ဦးသီဟေစာ(သီဟေစာ) တို႔မွာ ထုတ္ေဝသူမ်ားျဖစ္သျဖင့္ အက်ဳိးစီးပြားဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား ရွိႏိုင္ပါသည္။
၂။ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေၾကညာခ်က္ပါအပိုဒ္(၂)မွ ေအာက္ပါ အပိုဒ္ခြဲမ်ားကို သေဘာမတူပါ။
“(ခ) စာနယ္ဇင္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ ေရးသားေဟာေျပာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ တိုင္းရင္း သားျပည္သူမ်ား အက်ဳိးစီးပြားအား မထိပါေအာင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေစေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏ဂုဏ္သိကၡာ မထိ ခိုင္ေစေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ မထိခိုက္ေစေရးတို႔အတြက္ ႀကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္ရန္၊”
အထက္ပါအခ်က္သည္ စာေပစိစစ္ေရးမွ ေရးသားျခင္းကိုသာ စိစစ္ခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအျမဳေတစာနယ္ ဇင္းေကာင္စီသည္ ေရးသားျခင္းသာမက ေဟာေျပာျခင္းကိစၥမ်ားကိုပင္ ႀကီးၾကပ္ေဆာင္၇ြက္ရန္ အခြင့္အာဏာ ကို အလြန္အကၽြံေပးထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ကိုသာမက ေျပာဆိုခြင့္ကိုပါ ထိပါး ထားသည့္အတြက္ ၎အဖြဲ႔၏တာဝန္တၱရားသည္ စာေပစိစစ္ေရးထက္ပိုဆိုးေသာ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။
“(င) စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္မ်ားကို ေရးသားျပဳစုျပ႒ာန္းရန္။
(စ) စာနယ္ဇင္းဆိုင္ရာ အတတ္ပညာႏွင့္ က်င့္ဝတ္သိကၡာမ်ားကို စာနယ္ဇင္း နယ္ပယ္အတြင္းမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ား သိရွိနားလည္ လိုက္နာက်င့္သံုးေရးအတြက္ ေလ့က်င့္ပညာေပးရန္။”
စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္မ်ားကို ျပ႒ာန္းရန္အတြက္ ပါဝင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္အခ်ဳိ႕၏ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ စာရိတၱ မ်ားမွာ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္သည္၊ မည္သည့္အခ်က္မ်ားျဖင့္ အက်င့္စာရိတၱပိုင္း၊ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ပိုင္း ၿငိစြန္းမႈရွိသည္မွာ စိစစ္သင့္ေသာအရာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
၃။ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားမွာ လိုအပ္သည္ထက္ ပိုေပးထားေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားအရ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ၎ေၾကညာခ်က္ပါ အပိုဒ္(၃)မွ အပိုဒ္ခြဲမ်ားမွာ -
“(က) စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ စည္းမ်ဥ္းႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား (Regulation & Procedure of the Press Council) ကို ေရးဆြဲျပ႒ာန္းျခင္း။
(င) စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ သတင္းသမားမ်ားအား ေခၚယူေဆြးေႏြးၫိွႏိႈင္းျခင္း။”
က်င့္ဝတ္ဟူေသာ စကားလံုးကို ပိုင္းျခားဆံုးျဖတ္ရာ၌ Bias အဂတိတရားမပါမႈမွာ အေလးထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၎အဖြဲ႕၌ ပါဝင္ေသာသူအခ်ဳိ႕၏ အဂတိတရားႏွင့္ပတ္သက္၍ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိေသာ အခ်က္အ လက္မ်ားစြာ ရရွိထားပါသည္။
“(စ) အထက္ေဖၚျပပါလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ရာ၌ သက္ေသခံဥပေဒ၊ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ ထံုးဥပေဒ၊ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒႏွင့္ တရားမနစ္နာမႈဥပေဒ Tort တို႔ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ က်င့္သံုး ေဆာင္ရြက္ျခင္း။”
ယင္းဥပေဒမ်ား ထည့္သြင္းထားျခင္းမွာ သတင္းဆိုင္ရာျဖစ္ပြားေသာ ပဋိပကၡမ်ားတြင္ လိုအပ္ပါက သက္ေသခံစာရြက္စာတမ္းမ်ားကို ေတာင္းယူၾကည့္ရႈရန္ သက္ေသခံဥပေဒကိုလည္းေကာင္း၊ သတင္းေရးသား ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ တရားမေၾကာင္းအရ တရားစြဲဆုိျခင္းဆိုင္ရာမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳရန္ တရားမနစ္နာမႈဥပေဒႏွင့္ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒတို႔ကိုလည္းေကာင္း ထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ျဖစ္ ေပၚလာသည့္ သတင္းဆိုင္ရာျဖစ္ပြားေသာ ပဋိပကၡမ်ားတြင္ သမၼာန္စာထုတ္ဆင့္ျခင္းႏွင့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာလုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္းတို႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒကို ထည့္သြင္းထားသည္ဟု သံုးသပ္ရပါသည္။
“(ဆ) ေပးအပ္ေသာ တာဝန္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို သေဘာရိုးျဖင့္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအတြက္ စာနယ္ ဇင္းေကာင္စီ၊ ေကာင္စီအဖြဲ႕ဝင္မ်ား သို႔မဟုတ္ ေကာင္စီတာဝန္ ေပးအပ္ျခင္းခံရသူမ်ားအား ျပစ္မႈေၾကာင္းအရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တရားမေၾကာင္းအရေသာ္လည္းေကာင္း တရားစြဲဆိုျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရရွိျခင္း။”
ဤအဖြဲ႕တြင္ ပါဝင္သူအမ်ားစုသည္ စာေရးဆရာႏွင့္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ၎တို႔အား ျပစ္မႈ ေၾကာင္းအရေသာ္လည္းေကာင္း တရားစြဲဆိုျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးထားျခင္းသည္ ဥပေဒ၏အထက္သို႔ ေရာက္ရွိေနသည့္အတြက္ လက္မခံႏိုင္ပါ။
“(စ်) စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အသိပညာေပးျခင္းႏွင့္ လိုပ္အပ္သလိုအေရး ယူေဆာင္ရြက္ျခင္း။”
စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ဆိုသည္မွာ Moral Values စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တန္ဖိုးျဖတ္မႈမ်ားသာျဖစ္သည္။ က်င့္ ဝတ္ေဖာက္ဖ်က္၍ မည္သည့္ဥပေဒႏွင့္ မည္သည့္အဖြဲ႕အစည္းကမွ အျပစ္ေပး၍မရပါ။ ဤသည္ကို ယခုအဖြဲ႕မွ အသိပညာေပး၍လိုအပ္သလို အေရးယူေဆာင္ရြက္မည္ဆိုသည္မွာ လံုးဝလုပ္ေဆာင္သင့္သည့္ ကိစၥမဟုတ္ပါ။ အဆိုပါအဖြဲ႕ဝင္မ်ားကိုယ္တိုင္ က်င့္ဝတ္ႏွင့္အညီ ေနထိုင္ပါသလားဆိုသည္မွာ ျပန္လည္ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္ ေနပါသည္။
၄။ “ျမန္မာႏိုင္ငံအျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦး၏ အခြင့္အာဏာမ်ား ကို ရရွိေစရမည္” ဆိုသည့္အခ်က္မွာလည္း အာဏာကို လုိအပ္သည္ထက္ ပိုေပးထားသလိုျဖစ္ေနသည္။ ျပည္ သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ားကဲ့သို႔ ၎တို႔၏တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ေႏွာင့္ယွက္မႈဟုဆိုၿပီး တရားစြဲဆိုခြင့္မ်ား စသည္ျဖင့္ အခြင့္အေရးကို မလိုအပ္ဘဲ ေပးထားျခင္းျဖစ္ၿပီး စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအား သတင္းမီဒီယာမ်ားက ျပန္လည္ေခ်ပ ေရးသားျခင္း မျပဳႏုိင္ရန္လည္းေကာင္း၊ ပါဝင္ေသာအဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား ေဝဖန္ျခင္းမျပဳႏုိင္ရန္ျဖစ္သည္။
မၾကာေသးမီက မီဒီယာမ်ားအား တရားစြဲဆိုမႈမ်ား၊ ထုတ္ေဝခြင့္ပိတ္ပင္မႈမ်ား၊ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား အား ေခၚယူသတိေပးမႈမ်ားကို ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ၾကရပါသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ဳိးတြင္ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ အား ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းျခင္းကို စာနယ္ဇင္းမ်ားအား တိုင္ပင္ျခင္းမရွိဘဲ အစိုးရမွတိုက္ ရိုက္ခန္႔ထားျခင္းျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ယင္းအဖြဲ႕သည္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို အာမခံႏိုင္ျခင္းမရွိဟု ယူ ဆပါသည္။ ထို႔ျပင္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္အား ေနာက္ျပန္သြားေစႏိုင္သည့္ လုပ္ေဆာင္မႈဟုလည္း Eleven Media Group မွ ယူဆပါသည္။ ယခုကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္မႈသည္ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး မလလိုလားအပ္ေသာ ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သလို ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္း အလဲအား ေနာက္ျပန္သြားေစျခင္းမ်ားျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲ အား ေရွ႕သို႔သြားမည္ဆိုပါက ယခုကိစၥအား ျပန္လည္စဥ္းစားသံုးသပ္ေပးပါရန္ တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။
ယခုကဲ့သို႔ အစိုးရမွဦးေဆာင္ၿပီး စာနယ္ဇင္းအျမဳေတေကာင္စီ ဖြဲ႕စည္းေၾကာင္း ေၾကညာျခင္းႏွင့္ပတ္ သက္၍ စာနယ္ဇင္းမီဒီယာသမားမ်ား၊ စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးကလည္း လက္မခံႏုိင္ေၾကာင္း ဝိုင္း ဝန္းကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။
စာနယ္ဇင္းေကာင္စီတြင္ ပါဝင္ၾကသူအခ်ဳိ႕မွာ ယခင္အစိုးရလက္ထက္က စာေပေလာကႏွင့္ အမ်ား ျပည္သူ၏ယံုၾကည္ကိုးစားမႈ မခံရေသာစာေပႏွင့္ စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႕မွ အဖြဲ႕ဝင္အမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ဥကၠ႒ႏွင့္ ဒုဥကၠ႒မွာ လည္း စာနယ္ဇင္းေလာက၏ အရးအရာမ်ားကို လံုးဝနားလည္သူမ်ား မဟုတ္ေၾကာင္း ေဝဖန္ေထာက္ျပၾက သည္။ ထို႔အျပင္ ပါဝင္သူအခ်ဳိ႕မွာ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလးစားလိုက္နာျခင္းမရွိဘဲ က်င့္ဝတ္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့ေသာ သမိုင္းေနာက္ခံသူမ်ားျဖစ္ေနျခင္း၊ အခ်ဳိ႕စာေပေလာကတြင္ အစိုးရႏွင့္ေဝစား မွ်စား လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေနေသာ စီးပြားေရးသမားမ်ားျဖစ္ေနျခင္း စေသာအခ်က္မ်ား ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံအျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီဖြဲ႕စည္းႏွင့္ ေၾကညာခ်က္အပိုဒ္(၃)တြင္ ေဖၚျပထားေသာ လုပ္ ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္းျပ႒ာန္းထားသည္။
(က) စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ စည္းမ်ဥ္းႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား (Regulation & Procedure of The Press Council) ကို ေရးဆြဲျပ႒ာန္းျခင္း။
(ခ) စာနယ္ဇင္းေလာက ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကိစၥမ်ားအတြက္ လြတ္လပ္စြာေဆာင္ရြက္ျခင္း။
(ဂ) ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
(ဃ) သတင္းသမားမ်ား သတင္းရယူျခင္းႏွင့္ သတင္းေရးသားရာ၌ ျဖစ္ပြားလာေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို ေစ့စပ္ၫိွ ႏိႈင္းေပးျခင္း။
(င) စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ မကိုက္ညီေသာသတင္းသမားမ်ားအား ေခၚယူေဆြးေႏြးၫိွႏိႈင္းျခင္း။
(စ) အထက္ေဖၚျပပါ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ရာ၌ သက္ေသခံဥပေဒျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပ ေဒ၊ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒႏွင့္ တရားမနစ္နာမႈဥပေဒ (Tort) တို႔ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ က်င့္သံုးေဆာင္ ရြက္ျခင္း။
(ဆ) ေပးအပ္ေသာတာဝန္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို သေဘာရိုးျဖင့္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအတြက္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၊ ေကာင္စီအဖြဲ႕ဝင္မ်ား သို႔မဟုတ္ ေကာင္စီတာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံရသူမ်ားအား ျပစ္မႈေၾကာင္းအရေသာ္လည္း ေကာင္း၊
(ဇ) စာနယ္ဇင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရသို႔ အၾကံျပဳတင္ျပျခင္း။
(စ်) စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အသိပညာေပးျခင္းႏွင့္ လိုပ္အပ္သလိုအေရးယူ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
(ည) စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္ရာကိစၥမ်ားအတြက္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ အဖြဲ႕မွတဆင့္ ဆက္သြယ္ၫိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း။
(ဋ) စာနယ္ဇင္း အဆင့္အတန္းႁမွင့္တင္ေရးႏွင့္ လူသားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အမ်ဳိးသား ႏုိင္ငံေရးကို ေရွးရႈသည့္သတင္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ျခင္းဟူ၍ ေဖၚျပထားသည္။
ေၾကညာခ်က္အပိုဒ္(၃)မွ အပိုဒ္ခြဲမ်ားျဖစ္ေသာ အပိုဒ္က(က) (င) (စ) (ဆ) (စ်) တို႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား ေဝဖန္ေထာက္ျပၾကသည္။
အပိုဒ္(ဆ)တြင္ ေဖၚျပထားခ်က္အရ ဤအဖြဲ႕တြင္ပါဝင္သူမ်ားအား တရားစြဲျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပး ထားျခင္းသည္ ဥပေဒအထက္တြင္ ေရာက္ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ လက္မခံႏုိင္ၾကေပ။
အပိုဒ္(၃)၏ (စ်)၌ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အသိပညာေပးျခငး္ႏွင့္ လိုအပ္ သလို အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းဆိုသည္မွာ ယင္းအဖြဲ႕သည္ အေရးယူအျပစ္ေပးမႈသည္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အ စည္းျဖစ္ေနရာ အမ်ားစုက လက္မခံႏုိင္ၾကေပ။
Messenger သတင္းဂ်ာနယ္ တာဝန္ခံအယ္ဒီတာ ကိုသူရေအာင္က -
“လက္ရွိမွာ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းပဲေပၚေပၚ စာနယ္ဇင္းေလာကကို အက်ဳိးမျပဳရင္ မေပၚေပါက္ေစခ်င္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚေရးသားခြင့္၊ ေျပာဆိုခြင့္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးမယ့္အဖြဲ႕မ်ဳိးကိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုိခ်င္ပါတယ္။ အရင္အဖြဲ႕အစည္းေတြကို အသြင္ေျပာင္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ဳိး ကၽြန္ေတာ္တို႔ မလိုခ်င္ပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚေရးသားခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးမယ့္ အ ဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေစခ်င္တယ္။ မဟုတ္ရင္ လက္ခံမွာမဟုတ္ဘူး” ဟူ၍ ေဝဖန္ခဲ့သည္။
၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုျပံဳခ်ဳိကလည္း -
“စာနယ္ဇင္းဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္၊ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ အားနည္းတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ႏုိင္ငံတကာက ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့၊ ျပည္သူေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ထင္သာျမင္သာမႈေတြက အားနည္း လာမွာပဲ။ အဲဒီေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ မ႑ိဳင္တစ္ခုရဲ႕လႈပ္ရွားမႈကို လြတ္လပ္စြာေပးသင့္သလို အဲဒီမ႑ိဳင္က အ ေထာက္အကူျဖစ္ေစမယ့္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ဖြဲ႕ၿပီဆိုလို႔ရွိရင္လည္း အားလံုးရဲ႕ကိုယ္စားျပဳမႈ ပါဝင္ႏုိင္ေအာင္ အေရးတႀကီး စဥ္းစားသင့္တယ္။ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္၊ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ဒီမုိကေရစီ အသက္ေသြး ေၾကာျဖစ္တယ္။ အင္မတန္မွအေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑ပ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီနယ္ပယ္မွာ ဟန္႔တားမႈေတြ၊ ပိတ္ဆို႔ မႈေတြနဲ႔ ကိုုယ္စားျပဳမႈေတြ အားနည္းမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရွ႕ဆက္သြားမယ့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိစၥ လမ္းေၾကာင္းမွာ အဟန္႔အတား အေႏွာင့္အယွက္ေတြ အမ်ားႀကီးျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔စိုး ရိမ္တယ္” ဟူ၍ သူ၏အျမင္ကို ေျပာျပသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းစာဆရာအသင္း ျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီ၏ ေၾကညာခ်က္တြင္ ျပန္ၾကားေရးဝန္ ႀကီးဌာနႏွင့္ ေတြ႕ဆံုစဥ္က အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ အခ်ဳိ႕ေသာ အခ်က္မ်ားသည္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအေနျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ရန္ မလိုအပ္ေသာ၊ မသင့္ေတာ္ေသာအခ်က္မ်ား ပါ ဝင္ေနသျဖင့္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဖြဲ႕စည္းမည့္ အစီအစဥ္တြင္ မပါဝင္ႏုိင္ဟု ေဆြးေႏြးခဲ့ေၾကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ စာ ေပစိစစ္ႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ဌာနက ၎တို႔ေကာ္မတီ၏ သေဘာထားကို ေတာင္းခံခဲ့သျဖင့္ တိက်စြာရွင္းလင္းတင္ျပ ခဲ့ေၾကာင္း၊ တာဝန္ရွိသူမ်ားက ျဖဳတ္ပယ္ရန္ ေတာင္းဆိုေသာအခ်က္မ်ား မပါဝင္ေစရဟု ကတိျပဳခဲ့ေၾကာင္း၊ သို႔ ရာတြင္ ယခုထုတ္ျပန္ေၾကညာေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဖြဲ႕စည္းျခင္းေၾကညာခ်က္၌ ၎ တို႔ေတာင္းဆိုထားေသာ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားႏွင့္ လံုးဝမကိုက္ညီဘဲ လက္မခံႏုိင္သည့္ အခ်က္မ်ားျဖစ္ေန ေၾကာင္း၊ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၏ အက်ဳိးစီးပြားကို အကာအကြယ္ေပးျခင္း မရွိရံုမွ်မက စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား အား ကန္႔သတ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားကိုပါ ဆက္လက္ျပဳလုပ္မည့္ အစီအစဥ္မ်ားျဖစ္သည္ဟု ယူဆႏိုင္သျဖင့္ ထိုအ ခ်က္မ်ားျဖဳတ္ပယ္၍ အမ်ားလက္ခံႏုိင္မည့္တာဝန္ႏွင့္ဝတၱရား ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားအျဖစ္ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲရန္ လိုလားေၾကာင္း၊ အဆိုပါအခ်က္မ်ား ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲျခင္းမျပဳပါက ျမန္မာႏုိင္ငံသတင္းစာဆရာမ်ားအသင္းအ ေနျဖင့္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီတြင္ ပါဝင္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။
ဝါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ဟံသာဝတီဦးဝင္းတင္က ယခုအဖြဲ႕တြင္ ပါဝင္သူမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႔ ေတာင္းခ်က္မ်ားမပါဝင္ဘဲ မလိမ့္တစ္ပတ္ အလုပ္ခံခဲ့ရသည္ဆိုလွ်င္ တံု႔ျပန္သည့္အေနျဖင့္ ႏုတ္ထြက္ရလိမ့္ မည္။ အဲဒီမီဒီယာဥပေဒတင္မကလဲ လက္ရွိရွိေနတဲ့ဥပေဒကိုလည္း လက္မခံႏုိင္ဘူး။ မီဒီယာသမားေတြ ေတာင္းဆိုတာေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီစာနယ္ဇင္းေကာင္စီဆိုတဲ့လူမ်ားဟာ ဒီဥပေဒကို ကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္တဲ့အလုပ္ေတြ လုပ္ရမယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္လိုမွ လက္ခံႏုိင္စရာအေၾကာင္းမရွိဘူး” ဟူ၍ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
သတင္းစာဆရာႀကီး ဦးသာဘန္းကလည္း -
“အျမဳေတေကာင္စီတြင္ ပါဝင္သူမ်ားအနက္ ထိပ္ပိုင္းမွပါဝင္သူမ်ားသည္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီတြင္ မၾကားဘူးသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေဆာင္းပါးေရးရံုျဖင့္ သတင္းစာဆရာဟု မသတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ အဖြဲ႕အစည္းကို ႀကီးၾကပ္ရံုျဖင့္ ၎တို႔အဖြဲ႕အစည္း၏ အေနအထားကို ခန္႔မွန္း၍ရေၾကာင္း၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရရင္းႏွီးေသာ္လည္း ႏွစ္ဖက္ခၽြန္၊ သံုးဖက္ခၽြန္ျဖစ္ေနေသာလူမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ စာနယ္ဇင္းအျမဳေတေကာင္စီအား လက္မခံ ေၾကာင္း” မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။
မၾကာေသးမီက ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ပံုႏွိပ္သူမ်ား မွတ္ပံုတင္ႏွင့္ စာေပစိစစ္ျဖန္႔ခ်ိေရးလုပ္ငန္းမ်ား ႀကီးၾကပ္မႈဗဟိုအဖြဲ႕သည္ ပံုႏွိပ္သူႏွင့္ ထုတ္ေဝသူမ်ား လိုက္နာက်င့္သံုးရမည့္ စာေပစိစစ္သူမ်ားကို ထုတ္ျပန္ လာခဲ့သည္။ ယင္းစာအုပ္နိဒါန္း၌ “ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီး ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ျဖင့္ ေလွ်ာက္လွမ္း ခဲ့ေသာ ၁၉၄၈ – ၆၂ခုႏွစ္ ကာလမ်ားတြင္ ပံုႏွိပ္မီဒီယာေလာကမ်ားသည္ ဝါဒေရး၊ ပါတီေရး၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးႏွင့္ ေငြ ေၾကးကိစၥမ်ားအေပၚ အေျခခံေဆာင္ရြက္မႈမ်ားေၾကာင့္ မ႑ိဳင္သံုးရပ္အား ထိန္းေက်ာင္းရမည့္ ရင့္က်က္တည္ ၿငိမ္ေသာ စတုတၳမ႑ိဳင္အျဖစ္ မွန္မွန္ကန္ကန္ ရပ္တည္ႏုိင္စြမ္းမရွိခဲ့သည့္အတြက္ အထိန္းအကြပ္မဲ့ ပရမ္းပတာ ပံုစံျဖစ္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္” ဟူ၍ ေဖၚျပထားသည္။
ယင္းအခ်က္ကို စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားက လက္မခံၾကေပ။ ဝါဒေရးပါတီေနာက္ခံေၾကာင့္ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ ဖက္ပုတ္ခတ္ၿပီး ေရးသည့္သတင္းစာအခ်ဳိ႕ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ႏွင့္ စည္းကမ္းကို လိုက္နာခဲ့ေပသည္။
ထို႔ျပင္ စာေပစိစစ္ႀကီးၾကပ္မႈဗဟိုအဖြဲ႕ မူ(၁၂)ခုအနက္ (ဋ)၌ “ျပည္သူတဦးခ်င္း၏ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ ခြင့္ႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာကို တိုက္ခိုင္ေရးသားေဖၚျပျခင္း မျပဳရ” ဟူ၍ ပါရွိရာ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစ္ေနေလသည္။ လူတ ဦးတေယာက္သည္ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတာ အက်င့္စာရိတၱေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ အာဏာကိုအလြဲသံုးစားျပဳ၍ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျခင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္ပါက တာဝန္သိသည့္ စာနယ္ဇင္းသမားတိုင္က ေဖၚထုတ္တင္ျပရမည္သာ ျဖစ္သည္။
တဖန္ အေသးစိတ္အေျခခံရမည့္ အခ်က္မ်ားထဲ၌ – (က) ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ -
(၄) အဂတိလိုက္စားမႈ၊ တရားမဝင္မူးယစ္ေဆးဝါး ထုတ္လုပ္ေရာင္းဝယ္မႈ အဓမၼလုပ္အားေပးခိုင္းေစမႈ၊ လူကုန္ကူးမႈ၊ ကေလးစစ္သား စေသာအေၾကာင္းအရာတို႔ႏွင့္ပတ္သက္၍ သတင္းအရင္းအျမစ္မခိုင္မာဘဲ ေရး သားေဖၚျပျခင္းမျပဳရ။
(ခ) စီးပြားေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ -
(၂) သတင္းအရင္းအျမစ္မခုိင္မာေသာ စီးပြာေရးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား၊ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးႏွင့္ ဓါတ္ပံုမ်ားအား ေရးသားေဖၚျပျခင္းမျပဳရ။
(ဃ) အေထြေထြ ေအာက္တြင္ -
(၁) ဌာနဆိုင္ရာလုပ္ငန္းမ်ား၊ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ား၏ အားနည္းခ်က္မ်ားအား ေထာက္ျပေဝဖန္ရာတြင္ အခ်ိန္၊ ေနရာ၊ အဖြဲ႕အစည္းအမည္ စသျဖင့္ သတင္းအရင္းအျမစ္ႏွင့္ အေထာက္အထား ခိုင္လံုစြာေဖၚျပရမည္” ဟူ၍ ပါရွိသည္။
စာနယ္ဇင္းသမားတိုင္းသည္ ခိုင္လံုသည့္သတင္းအရင္းအျမစ္မရိွပါကမေရးႏိုင္ေပ။ သို႔ေသာ္ မိမိသတင္း ေဆာင္းပါးအတြက္ ရရွိေသာသတင္းအရင္းအျမစ္ ေနရာ၊ ဌာန၊ ပုဂၢိဳလ္ အခ်က္အလက္မ်ားကို စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္စည္းကမ္းအရထုတ္ေဖၚေျပာျပခြင့္မရွိေပ။ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားပါကသတင္းအခ်က္အလက္ေပးသူ၊ ဌာန ဒုကၡေရာက္ရွိသြားႏိုင္ေပသည္။
အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ အိုးေဝမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာအ ျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ မဂၢဇင္းအတြဲ(၅)၊ အမွတ္(၁) အဂၤလိပ္က႑ပ္၌ “Hell Hound at Large” (ငရဲေခြးႀကီး လြတ္ေနၿပီ) ေရးသားသူစာကိုတကၠသိုလ္အာဏာပိုင္က ထုတ္ေဖၚေျပာေျပာရန္ စာနယ္ဇင္းက်င့္ဝတ္ အရ ျငင္းဆန္ခဲ့ဖူးသည္။
ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ လြတ္လပ္ေသာလူမ်ဳိးတို႔သည္ အမ်ားေကာင္းက်ဳိးအတြက္ မိမိတို႔၏ အခြင့္အေရးကို လြတ္လပ္စြာအသံုးျပဳႏုိင္ရန္ ျဖစ္သည္။ လူတုိ႔၌ ထိုကဲ့သို႔ အမ်ားေကာင္းက်ဳိးအတြက္ လြတ္လပ္ စြာေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္မွာ အမ်ားေကာင္းက်ဳိးႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာ သိသင့္သိထိုက္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို နားလည္မွ သာျဖစ္ႏုိင္ေပသည္။ ကိစၥေကာင္းဆိုးတို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူအာဏာပိုင္တို႔က ထိန္ခ်န္ သတင္းအေမွာင္ခ်ထားလို၍ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၏အလိုဆႏၵႏွင့္ ကိုက္ညီသမွ်ကိုသာ အသိေပးလိုေသာသေဘာရွိခဲ့လွ်င္ ဘယ္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ဒီမိုကေရစီသေဘာ သက္ေရာက္ႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ လြတ္လပ္စြာကန္႔ကြက္ႏုိင္ခြင့္မ်ား မရွိသေရြ႕ တိုင္းျပည္ ေကာင္းက်ဳိးအတြက္ အနစ္နာခံကာ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ေနာက္တြင္ အသိဉာဏ္ႏွင့္ အားေပး ေထာက္ခံသူမ်ား တည္ရွိႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။
အျခားေသာအခြင့္အေရးမ်ား ရရွိမႈသည္ လြတ္လပ္စြာေရးသားေျပာဆိုခြင့္ သို႔မဟုတ္ စာနယ္ဇင္းလြတ္ လပ္ခြင့္ မည္မွ်ရွိမရွိအေပၚ၌ မ်ားစြာမူတည္ေနေပသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံ ပထမဆံုးအစည္းအေဝးမွာပင္ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္သည္ အေျခခံအက်ဆံုး လူ႔အခြင့္အေရးတစ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ႀကီး အထြက္အျမတ္ျပဳ ထားသည့္ အျခားေသာလြတ္လပ္ခြင့္မ်ားအားလံုးအတြက္ မွတ္ေက်ာက္လည္းျဖစ္သည္ဟု ဆံုးျဖတ္ေၾကညာခဲ့ သည္။
စတုတၳမ႑ိဳင္ၾကံ့ခိုင္မွ တိုင္းျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္ႏိုင္ေပမည္။ ၾက့ံခိုင္သန္စြမ္းေသာ စတုတၳမ႑ိဳင္ျဖစ္ရန္အတြက္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္သည္ စာနယ္ဇင္လြတ္လပ္ခြင့္ပင္ ျဖစ္သည္။
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၃၅၄ တြင္လည္း -
“ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး သို႔မ ဟုတ္ ျပည္သူတို႔၏ ကိုယ္က်င့္တရားအက်ဳိးငွာ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဥပေဒႏွင့္မဆန္႔က်င္လွ်င္ ေအာက္ပါအခါင့္အ ေရးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ သံုးစြဲေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။
(က) “မိမိ၏ယံုၾကည္ခ်က္၊ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ကို လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚေျပာဆိုခြင့္၊ ေရးသားျဖန္႔ေဝ ခြင့္” ဟူ၍ ေဖၚျပထားရာ ဤသည္မွာ ႏိုင္ငံသားတို႔အတြက္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္လည္းေကာင္း အသက္တမွ်အေရးပါသည့္ မူလအခြင့္အေရးတရပ္ကို သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။
အဆိုပါတန္ဖိုးရွိလွေသာ အခြင့္အေရးကို စာအုပ္ထဲတြင္သာမကဘဲ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ဳိးအက်ဳိးျဖစ္ထြန္း ေရးအတြက္ ထိေရာက္စြာအသံုးျပဳဖို႔သည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာဝန္ပင္ျဖစ္သည္။
ကိစၥရပ္တိုင္းကို သိနားလည္ကာ ေဝဖန္ေထာက္ခံမႈမရွိျခင္းသည္ လူထု၏အသိဉာဏ္ကို ေခါင္းပါးေစ သည္။ လူထု၌အသိဉာဏ္မရွိလွ်င္ အဂတိလိုက္စားျခင္းကဲ့သို႔ မလိုလားအပ္ေသာဆိုးက်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာတတ္ သည္။ အဂတိလိုက္စားမႈေၾကာင့္ လူထု၏စာရိတၱပ်က္ျပားလာသည္။ ထိုအခါ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားမွာလည္း ေကာင္းမြန္စြာ မလည္ပတ္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ ခၽြတ္ယြင္းပ်က္ျပားလာႏိုင္ေပသည္။
ကၽြႏု္ပ္တို႔ျမန္မာမႈ၌ မင္း၊ ပုဏၰား၊ သူေဌး၊ ဆင္းရဲသား ဟုဆိုအပ္ေသာ အမ်ဳိးေလးပါးရွိ၍ ထိုအမ်ဳိးေလး ပါးကို ေစာင့္ေရွာက္ရမည့္တာဝန္မွာ မင္းက်င့္တရား (၁၀)ပါးျဖစ္သကဲ့သို႔ စတုတၳမ႑ိဳင္ဟူေသာ စာေပလြတ္ လပ္မႈကို ေစာင့္ေရွာက္ရန္တာဝန္မွာလည္း ယေန႔ေခတ္တြင္ ယဥ္ေက်းေသာႏိုင္ငံမ်ား က်င့္သံုးလ်က္ရွိသည့္ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္ပင္မဟုတ္ပါေလာ။
စာေပသည္ ျပည္သူ၏နား၊ ျပည္သူ႔မ်က္စိ၊ ျပည္သူ႔ပါးစပ္ေပါက္ႏွင့္တူရာ စာေပလြတ္လပ္မႈမရွိေသာ တိုင္းျပည္မွာ မ်က္စိကန္း၊ နားပင္း၊ စားကားမေျပာတတ္ေသာသူမ်ားႏွင့္ မျခားေတာ့ေပ။
“လြတ္လပ္မႈကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈသည္ တျခားလူမ်ားကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈျဖစ္သည္။ အာဏာကိုခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈ သည္ မိမိကိုယ္ဟာကိုယ္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသည္” ဟူ၍ ၿဗိတိသွ်စာေရးဆရာ “ဝီလ်ံဟတ္စေလ”က ဆိုခဲ့ဖူးသည္။
စင္စစ္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားသည္ လက္ရွိအစိုးရကို ဆီလိုအေပါက္ရွာ၊ လုပ္သမွ်ကို ေဝဖန္ရႈတ္ခ် အျပစ္တင္ေနသည္ မဟုတ္ေပ။ ျဖစ္ေနေသာျပႆနာ၊ က်င့္သံုးေနေသာစနစ္၊ မွားယြင္းေနေသာမူဝါဒ၊ ဥပေဒ တို႔ကို အျပဳသေဘာျဖင့္ သံုးသပ္တင္ျပေနျခင္းသာျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ အာဏာပိုင္ပုဂၢိဳလ္တိုင္းႏွင့္ ကိုယ္က်ဳိးအတၱသမားမ်ားသည္ မိမိအေၾကာင္း သတင္းစာထဲ၊ ဂ်ာ နယ္ထဲပါလာသည္ကို ႀကိဳက္ၾကသည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ အာဏာရွင္စနစ္က်င့္သံုးေနေသာ အစိုးရမ်ားသည္ တိုင္းျပည္၌ ျပည္သူလူထုဘက္မွရပ္တည္၍ အမွန္တရားကိုေဖၚထုတ္ေနေသာ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို ရန္သူ သဖြယ္သေဘာထားကာ ၎တို႔ရွိေနျခင္းသည္ စင္ၿပိဳင္အစိုးရတရပ္ရွိေနျခင္းႏွင့္တူသည္ဟု ခံယူ၍ နည္းမ်ဳိးစံု ျဖင့္ ႏွိပ္ကြပ္ေနၾကသည္။ ယင္းတို႔သည္ ၎တို႔လုပ္သမွ် ကိစၥရပ္တိုင္းကိုေထာက္ခံ၍ ၎တို႔၏ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ ေထာပနာျပဳေနသူမ်ားကိုသာ အလိုရွိေပသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္သူလူထု၏အက်ဳိးကို လိုလားေလဟန္ႏွင့္ စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေနျခင္း သည္ ဉာဏ္အေျမာ္အျမင္နည္းပါးေသာ အစိုးရအတြက္ ေကာင္းခ်င္ေကာင္းေပလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ တိုင္းျပည္ ႏွင့္လူထုအတြက္ကား ရင္ေလးစရာပင္ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ကို သိမ္းစြန္ရဲတို႔၏ဇြဲမာန္ကို စာသူငယ္မသိႏိုင္သ ကဲ့သို႔ “ဘယ္သူေသေသ ငေတမာလွ်င္ၿပီးေရာ”ဟူ၍ သေဘာထားကာ အာဏာမာန္ယစ္ကာ ထင္တိုင္းႀကဲေန ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာပိုင္တို႔သည္ နားလည္မည္မဟုတ္ေပ။
“လူတိုင္းလူတိုင္းသည္ အမ်ားေကာင္းက်ဳိး၊ ဆိုးက်ဳိးႏွင့္သက္ႏိုင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို သိပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ မိမိထင္ျမင္ခ်က္ကို စာနယ္ဇင္းမ်ားမွ ထုတ္ေဖၚခြင့္ရွိသည္။ မိမိရသင့္ရထိုက္ေသာအခြင့္အေရးကို တရားသျဖင့္ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိသည္”ဟူ၍ လူထုအလိုရွိေသာသတင္းစာ စာအုပ္ကို ျပဳစုခဲ့ေသာ ကင္စေလမာတင္ (Kingsley Martin)က ဆိုခဲ့ဖူးသည္။
လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုင္ခြင့္၊ ေရးသားခြင့္မေပးဘဲ လူထု၏ပါးစပ္ႏွင့္လက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္းသည္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚ္လိုေသာစိတ္ကို အက်ဥ္းခ်ထားသည္ႏွင့္တူေပသည္။
တနည္းဆုိရေသာ္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္သည္ လူတဦးစီ၏အခြင့္အေရး၊ က်န္းမာသန္စြမ္းေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ႏွင့္ လူမႈျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအင္အားစု၏ ေဒါက္တိုင္ႀကီးသဖြယ္ ျဖစ္ေနေပ သည္။
ယင္းေၾကာင့္လည္း ဝါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ဦးဝင္းတင္က စာနယ္ဇင္းသမားေတြအေနနဲ႔ အမွန္တ ရားခ်ည္းေရေနရံုနဲ႔မၿပီးဘူး၊ အမွားတရားေတြကိုလည္း ထုတ္ေဖၚတူးစြၿပီးေရးရမည္”ဟု ဆုိခဲ့ပါသည္။ ထို႔နည္းတူ စြာ Centre for Law and Democracy အမႈေဆာင္ၫြန္ၾကားေရးမွဴး မစၥတာတိုအီအန္ဒဲလ္ ကလည္း-
“စာေပလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတာ အျခာဘယ္လြတ္လပ္ခြင့္မွ ဒီေလာက္အေရးမပါပါဘူး။ သတင္းအခ်က္အ လက္ဆိုတာ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ ေအာက္စီဂ်င္ျဖစ္ၿပီး၊ အဲဒီေအာက္စီဂ်င္ ဆက္လက္တည္ၿမဲဖို႔ဆိုတာ စာေပလြတ္လပ္ ခြင့္က အဓိကက်တယ္” ဟု ဆိုခဲ့သည္။
စာေပလြတ္လပ္ခြင့္ကို မည္သည့္ရႈေထာင့္မွပင္ ၾကည့္ၾကည့္ ႏိုင္ငံ့ေကာင္းက်ဳိးကို ေဆာင္သည္ခ်ည္း ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ လက္ရွိအရပ္သားအေရျခံဳအစိုးရသည္ ၎တို႔၏အာဏာအလြဲသံုးစားမႈမ်ား၊ ကိုယ္က်ဳိးရွာမႈ မ်ား၊ ရဟန္းရွင္ျပည္သူလူထုအေပၚ ဥပေဒမဲ့ရက္စက္စြာ ႏိွပ္ကြပ္ခဲ့မႈမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈမ်ား ဘူးေပၚသလိုေပၚသြားမည္ကို အေၾကာက္ႀကီးေၾကာက္ေနသည္မွာ ထင္ရွားေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စာနယ္ဇင္းမ်ားအေပၚ၌ နည္းေပါင္းစံုျဖင့္ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ေခတ္အဆက္ဆက္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။
ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ပါဘူးဟု ကမၻာသို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ဟစ္ေႂကြးေနေသာ္လည္း ဥပေဒမဲ့ ထင္သလို ရမ္းကားအုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ အာဏာရွင္အစိုးရ၏ ဖိနပ္ေအာက္၌ လူထုတရပ္လံုးသည္ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ေန သည္မွာ မဆန္းလွေပ။ ေႁမြေပြးေႁမြေဟာက္မ်ားကို မိမိတို႔ခါးပိုက္ထဲ ပိုက္ထားမိလွ်င္လည္း လူတို႔ေၾကာက္ၾက မည္မွာ ဓမၼတာပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေၾကာက္လို႔ေကာင္းသည္ မဟုတ္ေပ။ ေၾကာက္တတ္လွ်င္ ဝန္မကင္းဘဲ ဝန္ပိတတ္သည္ကို ဆင္ျခင္သင့္ေပသည္။ မတရားေသာ အမိန္႔အာဏာ လူထုအား အမ်ဳိးမ်ဳိးဖိႏွိပ္ထားေသာ ဥပေဒမ်ားကို ဖီဆန္ဆန္႔က်င္ ဖ်က္သိမ္းမွသာလွ်င္ လူတိုင္းသည္ “အိပ္ႏိုးခ်မ္းသာ” ဘဝကို ရရွိေပမည္။
မည္သို႔ဆိုေစ အဂတိလိုက္စားမႈ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ၊ အာဏာအလြဲသံုးစားမႈ၊ ငါႏွင့္ငါ့ေဆြမ်ဳိး ေကာင္းစားေရးမူဝါဒမ်ား ေခါင္းမေထာင္လာေစရန္အတြက္ အာဏာရွင္ဆိုးတို႔၏ အမွားတရားမ်ားကို ေဖၚထုတ္ တူးစြကာ အျပစ္ရွိသူမ်ားကို တရားဥပေဒ၏ေရွ႕ေမွာက္အေရာက္ ပို႔ေပးရမည့္တာဝန္မွာ စာနယ္ဇင္းသမားတိုင္း ၏ သမိုင္းေပးတာဝန္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ထို႔ျပင္ စာနယ္ဇင္းေလာကအား ထိန္းခ်ဳပ္ရန္အတြက္ ေခတ္ပ်က္စာနယ္ ဇင္းသမားအတုမ်ား၊ စီးပြားေရးကပ္ပါးမ်ား၊ အလံရွဴးဂ်ာနယ္သမားမ်ား၊ အစိုးရလက္ကိုင္တုတ္ အရာရွိမ်ား၊ ဥပ ေဒသမားမ်ား၊ လက္ရွိအာဏာပိုင္မ်ား ပူးေပါင္း၍ မၾကာမီျပ႒ာန္းေတာ့မည့္ စာေပလြတ္လပ္ခြင့္အား နားလွည့္ ပါးရိုက္မည့္ ပံုႏွိပ္မီဒီယာဥပေဒႏွင့္ ဆိတ္ေခါင္းကိုခ်ိပ္၍ ေခြးသားေရာင္းစားမည့္ အျမဳေတစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ကို ေတာ္လွန္ေရးသတိျဖင့္ ဝိုင္းဝန္းကန္႔ကြက္ ရႈတ္ခ်ဆန္႔က်င္ၾကပါဟု ေၾကညာေမာင္းခတ္ တိုက္တြန္းလိုက္ပါ သည္။
သန္းဝင္းလိႈင္
၁၉ – ၈ – ၂၀၁၂
