သတင္းအဖြဲ႕
ႏုိင္ငံေရးတြင္ ထင္သာျမင္သာမႈရွိေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေနေသာ္လည္း ေအာက္ေျချပည္သူလူထုထံ အေျပာင္းအလဲမ်ား မေရာက္ရွိေသးပါ။
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဗယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့တာ၊ သမၼတက ျပည္သူ႔ဆႏၵလုိက္ေလ်ာ၍ ျမစ္ဆံုေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္း
ရပ္ဆိုင္းခဲ့တာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရြးေကာက္ပဲြ ယွဥ္ၿပိဳင္အႏုိင္ရခဲ့ၿပီး လႊတ္ေတာ္အတြင္း ေရာက္သြားတာ၊ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္ကိုယ္တုိင္ ျမန္မာႏုိင္ငံေရာက္လာတာ စတဲ့ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထူးျခားေသာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေရဒီယို၊ တီဗီႏွင့္ ဂ်ာနယ္မ်ားမွတစ္ဆင့္ သိခဲ့ေၾကာင္း အသက္ ၆၇ ႏွစ္အရြယ္ ေတာင္သူႀကီးဦးေက်ာ္လိႈင္က ေျပာသည္။
“သမၼတက ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းရပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္တာကိုပဲ အံ့ၾသဆံုးပဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ေအာက္မွာျဖစ္ခ်င္သလုိျဖစ္၊ အေပၚက ဂ႐ုမစိုက္ဘူး”ဟု သန္လ်င္ၿမိဳ႕နယ္ အလြမ္းဆြတ္ေက်းရြာမွ ေတာင္သူဦးေက်ာ္လိႈင္က သူ၏အျမင္ကို ဖြင့္ဟသည္။ အစုိးရသစ္တက္လာၿပီး ၁၆ လေက်ာ္ (တစ္ႏွစ္ႏွင့္ ေလးလေက်ာ္) လာေသာအခါ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အေျပာင္းအလဲထဲမွ အံ့ၾသစရာအေကာင္းဆံုး ျဖစ္ရပ္ကို ေမးစဥ္က သူ၏ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေျပာျခင္းျဖစ္၏။
ဦးေက်ာ္လိႈင္မွာ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ အရြယ္ကတည္းက လယ္ယာအလုပ္ စတင္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၿပီး လယ္ယာအလုပ္မွလြဲ၍ အျခားအလုပ္ မလုပ္တတ္။ သို႔ေသာ္ သူ၏မိဘမ်ား လက္ထက္ကတည္းက ႏွစ္ရွည္လမ်ား လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ လယ္ယာေျမမ်ားမွာ စီမံကိန္းမ်ားရွိသည္ဆို၍ သက္ဆိုင္ရာက လယ္လုပ္ခြင့္ မျပဳေတာ့ေသာေၾကာင့္
အရြယ္ႀကီးခါမွ သူေသာကပြားေနရၿပီ။
ဦးေက်ာ္လိႈင္ အပါအ၀င္ အလြမ္းဆြတ္ေက်းရြာမွ လယ္သမား ၂၀ ဦး ႏွစ္ရွည္လမ်ား လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ လယ္ဧက ၃၀၀ မွာ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၅ ႏွစ္က တပ္မေတာ္ပိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္အသိမ္းခံခဲ့ရသည္။ နစ္နာေၾကးအျဖစ္ လယ္သမားတစ္ဦး ေပ ၄၀ x ေပ ၆၀ ေျမတစ္ကြက္စီႏွင့္ လယ္တစ္ဧက ေရႊ႕ေျပာင္းစရိတ္ ၅,၀၀၀ က်ပ္ ရခ့ဲသည္။
ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း အဆိုပါ လယ္ယာမ်ား မည္သည့္စီမံကိန္းမွ မေဆာင္ရြက္၍ အသိမ္းခံရေသာ လယ္သမားမ်ားက သီးစားခေပး၍ လယ္ျပန္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ယခုမုိးစပါးမစိုက္မီ ဧၿပီလက ထိုလယ္ေျမမ်ားေပၚတြင္ စီမံကိန္းစေတာ့မည္ ဆိုသည့္အတြက္ အမွတ္(၁) စစ္ဗ်ဴဟာေရယာဥ္က လယ္လုပ္ခြင့္ မေပးေတာ့၍ ဦးေက်ာ္လိႈင္ႏွင့္ အလြမ္းဆြတ္ရြာမွ ေတာင္သူ ၂၀ ဦး စပါးစိုက္ရန္ လယ္ေျမလက္မဲ့ ျဖစ္သြား၏။
“ေအာက္ေျခမွာ ဘာမွမေျပာင္းဘူး။ ကိုယ္နားလည္တာ ကိုယ့္ရဲ႕လယ္၊ ယာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွမေျပာင္းဘူး”ဟု ႏိုင္ငံေရးတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားစြာျဖစ္ေပၚေသာ္လည္း သူကဲ့သို႔ ေအာက္ေျချပည္သူလူထုထံ မေရာက္ေသးေၾကာင္း ဦးေက်ာ္လိႈင္ကေျပာသည္။
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ အစိုးရအဖဲြ႕ တက္လာၿပီး သက္တမ္း တစ္ႏွစ္ႏွင့္ေလးလေက်ာ္ ကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေျပာင္းအလဲမ်ားစြာ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲဆိုေသာ စကားရပ္မွာ ၁၆ လေက်ာ္ ကာလအတြင္း ျပည္တြင္းႏွင့္ ျပည္ပမွာပါ အမ်ားဆံုးၾကားရေသာ စကားရပ္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ မေျပာင္းလဲေသာ အရာအခ်ဳိ႕လည္း ရွိပါေသးသည္။ ယခုေဆာင္းပါးမွာ အစိုးရသစ္ စတင္တာ၀န္ယူေသာ ၂၀၁၁ မတ္လ ၃၁ ရက္မွ ၂၀၁၂ ဇူလုိင္လကုန္ထိ ၁၆လ ကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
ႏိုင္ငံေရး
ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၊ ျပည္သူအမ်ားစုက ၁၆ လတာ ကာလအတြင္း အမ်ားဆံုးေျပာင္းလဲခဲ့ေသာ က႑မွာ ႏုိင္ငံေရးပင္ျဖစ္ေၾကာင္း တညီတၫြတ္တည္း သံုးသပ္ၾကသည္။
“သမၼတ မိန္႔ခြန္းစေျပာကတည္းက ထူးတယ္။ ပထမဦးဆံုး မိန္႔ခြန္းကတည္းက ဒီအေျခခံဥပေဒကို လက္မခံဘူးဆိုရင္ မပါ၀င္ႏိုင္ေသးတဲ့ လူေတြလည္း ပါ၀င္ႏုိင္ေအာင္ အားေမြးထားပါဦးလုိ႔ ေျပာတယ္။
တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ သိပ္မၾကာခင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႕တယ္။ အင္န္အယ္လ္ဒီ လႊတ္ေတာ္၀င္ေရးမွာ အဟန္႔အတားျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြဆုိင္ရာ ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒကို ျပင္ေပးတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ျဖစ္တယ္။ ေထာင္ထဲေရာက္ေနတဲ့ အက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးတယ္။ ေနာက္ျမင္သာတဲ့ တစ္ခုကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေရာက္ေနတဲ့ သူေတြကို ျပန္လာဖုိ႔ဖိတ္ေခၚတယ္။
ႏုိင္ငံေရးအဆင့္မွာ ပထမဆံုးအဆင့္ကေတာ့ အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရးပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာထက္ အမ်ားႀကီးပိုလုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါကေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေဘာင္ေတြထဲမွာပဲ ဥပေဒေၾကာင္းအရ လႊတ္ေတာ္ကတစ္ဆင့္ သြားတာရယ္၊ အဲဒါကေတာ့ အလုပ္သမားသမဂၢေပါ့။ လြတ္လပ္တဲ့ အလုပ္သမားအဖဲြ႕အစည္းေတြ ထူေထာင္ခြင့္ေပးလုိက္တာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပခြင့္၊ စု႐ုံးခြင့္နဲ႔ လမ္းေပၚထြက္ခြင့္ကို ဥပေဒအျဖစ္ ထြက္လာတယ္။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဒီဟာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ႏုိင္လာတယ္။
ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပဲြျဖစ္ေနတဲ့ အဖဲြ႕ေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ႏိုင္တယ္။ ေကအုိင္ေအကလဲြလုိ႔ က်န္တဲ့အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ရသြားၿပီ။ ခ်ဳပ္လုိက္ရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးက သိသာထင္ရွားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ ဘယ္သူမွလည္း ဒီေလာက္ျမန္လိမ့္မယ္လိ႔ု ေမွ်ာ္လင့္မထားဘူး”ဟု ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္ စာေရးဆရာေက်ာ္၀င္းက သံုးသပ္သည္။
အေျပာင္းအလဲအမ်ားစုမွာ သမၼတ၏ ရဲ၀ံ့ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားမွ စတင္ထြက္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ၾကာ အစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံအျဖစ္ ရွိခဲ့ေသာ ႏိုဗယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တုိင္ ပါတီတရား၀င္ ျပန္လည္မွတ္ပံုတင္ကာ ေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ၿပိဳင္၍ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္လာျခင္းမွာလည္း တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း ထူးျခားေသာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုျဖစ္သည္။ ထု႔ိအျပင္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း အလုပ္ျဖင့္ သက္ေသျပကာ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္ကို အသက္၀င္လာေစေသာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ ဦးေရႊမန္းႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကလည္း ဒီမိုကေရစီက်င့္သံုးစ ႏိုင္ငံတြင္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္စရာ၊ အားထားစရာ ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာက ႀကိဳဆိုၿပီး၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအတြင္း အေမရိကန္အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ ဆက္ဆံေရး ပိုမိုေကာင္းမြန္လာကာ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ားကို အေမရိကန္၊ ဥေရာပႏွင့္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံတုိ႔မွ ေျဖေလွ်ာ့ေပးမႈမွာလည္း ျမန္မာ့အေျပာင္းအလဲကို ပိုမိုအားေကာင္းေစခဲ့သည္။
“ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၂၄ ႏွစ္လံုးလံုး အစုိးရနဲ႔ အတိုက္အခံ လုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့ ျပည္သူေတြကို Hope (ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္)ပဲ ေပးႏုိင္တယ္။ ကိုယ္တုိင္ Contribute မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ အခု New Institution မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တုိင္က New Player အေနနဲ႔ ပါလာေတာ့ အရင္လုပ္မေပးႏုိင္ခဲ့တဲ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ဘယ္ေလာက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မလဲဆုိတာ အင္မတန္အေရးႀကီးတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ ဘယ္ေလာက္ ေျပာင္းလဲတယ္ဆိုေတာ့ ဒါကိုသာၾကည့္ေတာ့”ဟု ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူတစ္ဦးကလည္း သူ၏အျမင္ကို ေျပာသည္။
အစိုးရသစ္လက္ထက္တြင္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ သက္ဆိုင္သူ (Stakeholder) အားလံုး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါ၀င္လာႏုိင္ရန္ အစိုးရက ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ျခင္းႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရး အသက္၀င္လာျခင္းတုိ႔မွာ ထူးျခားမႈမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအင္အားစုပါတီ ဥကၠ႒ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ေျပာသည္။
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတာဟာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အားလံုးရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္ ခရီးေရာက္ေနၿပီ။ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖုိ႔ အတြက္ကေတာ့ ဥပေဒျပဳေရးကို ေသခ်ာလုပ္ဖုိ႔ လုိတယ္။ အက်ဳိးရွိမယ့္ ဥပေဒေတြကို ခ်မွတ္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့မႈေတြ ပိုလုပ္ႏုိင္ရင္ စီးပြားေရးဖံြ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ၀င္လာမယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အေရြ႕တစ္ခုျဖစ္သြားၿပီ။ အရင္လုိ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုတာ ဘယ္သူမွ ျငင္းလုိ႔မရတဲ့ အခ်က္ပဲ။ လႊတ္ေတာ္ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီအေလ့အထက်င့္သံုးမႈ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပံုေပၚလာၿပီ။ သမၼတနဲ႔ ျပည္သူေတြၾကားမွာလဲ ဆက္ဆံေရးေတြ ယုံၾကည္မႈေတြဟာ ပိုမိုအားေကာင္းလာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႀကိဳးနီစနစ္ကေတာ့ က်န္ေနေသးတယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေအာက္ေျခအထိ မေရာက္ေသးဘူး။ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးက႑ေတြမွာ အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္ေျပာင္းလဲေနတယ္လုိ႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ ေနာက္အေျပာင္းအလဲတစ္ခုက NLD နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္လာတာဟာ ထင္ရွားတဲ့ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုပါပဲ”ဟု ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ဆက္လက္ေျပာသည္။
စီးပြားေရး
စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ ကူးေျပာင္းခ်ိန္တြင္ အစုိးရက ႏိုင္ငံအတြက္ အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးႏွစ္ခုစလံုးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စီးပြားေရးက႑တြင္ အထက္တြင္ ဆုိခဲ့သည့္အတိုင္း အေျပာင္းအလဲမ်ားမွာ ေအာက္ေျခလူထု မခံစားရေသးေပ။ “စီးပြားေရးက တန္႔ေနသလား၊ ေကာင္းေနသလား၊ က်သြားသလားေမးရင္ ေသခ်ာတာကေတာ့ ျပည္တြင္း၀ယ္လုိအား သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားတယ္”ဟု ဧရာဟသၤာကုမၸဏီမ်ားအုပ္စုမွ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ေျပာသည္။
“အေရာင္းအ၀ယ္က မထူးျခားဘူး။ ပိုဆိုးသြားတယ္။ တက္မလာဘူး။ ျမန္မာေငြ တန္ဖိုးမာေပမယ့္ တက္မလာဘူး။ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ က်သြားတယ္”ဟု ယုဇနပလာဇာတြင္ လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား လက္လီလက္ကား ေရာင္းခ်ေနေသာ ကိုသီဟကေျပာသည္။
ေနထိုင္စားေသာက္စရိတ္မ်ား တက္လာေသာ္လည္း ၀င္ေငြတိုးမလာသျဖင့္ ၀ယ္လိုအားႏွင့္ လူတစ္ဦးခ်င္း၀ယ္ႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းလာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္။
ေျမာင္းျမၿမိဳ႕ရွိ စတုိးဆုိင္ပိုင္ရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ မခိုင္ဇင္က “စပါးေစ်းမေကာင္းေတာ့ အေရာင္းအ၀ယ္ေတြ တန္႔သြားတယ္။ အရင္တုန္းက မဂၤလာေဆာင္တဲ့လူက
ဗီ႐ိုတစ္လံုး၀ယ္ရင္ အခုေသတၱာတစ္လံုးပဲ ၀ယ္ေတာ့တယ္”ဟုဆိုသည္။
ႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္ေရးပမာဏႏွင့္ ျပည္ပရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား တိုးလာေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံလူဦးေရ၏ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိေသာ ေတာင္သူမ်ားမွာ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ သီးႏွံေစ်းႏႈန္း က်ဆင္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ႏွစ္ဆက္အ႐ႈံးေပၚေနသည္။ ထိုၾကားထဲ လယ္သမားအခ်ိဳ႕မွာ ဦးေက်ာ္လိႈင္တို႔ကဲ့သို႔ လယ္ယာေျမအသိမ္းခံရ၍ ေႁမြပူရာကင္းေမွာင့္ဆိုသလို ျဖစ္ကုန္သည္။
“ႏွစ္ႏွစ္၊ သံုးႏွစ္ဆက္တိုက္ ႐ႈံးလာေတာ့ အိမ္ကလည္း သိပ္မၾကည္ေတာ့ဘူး။ လယ္ယာေျမကို စြန႔္ခြာရမလား။ အိမ္ကဆင္းရမလား အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေနၿပီ”ဟု ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီး က၀ၿမိဳ႕မွ ေတာင္သူကိုေအာင္သုိက္က ရင္ဖြင့္သည္။
ယခင္ လူတစ္စုက လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားေသာ စားအံုးဆီတင္သြင္းမႈကို လုပ္ကိုင္လုိသူအားလံုးအား စည္းကမ္းႏွင့္အညီ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးျခင္း၊ ကုမၸဏီႏွင့္ လုပ္ငန္းမ်ား တည္ေထာင္ရန္ ပိုမိုလြယ္ကူေစရန္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္း၊ တစ္ခုတည္းေသာ ေငြလဲႏႈန္း သတ္မွတ္ေပးကာ ပုဂၢလိကဘဏ္မ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုေပးလာျခင္း၊ ကားတင္သြင္းမႈကို ယခင္လူနည္းစုကသာ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ တင္သြင္းႏုိင္ရာမွ ကားေဟာင္းကားသစ္ လဲလွယ္ေပးေသာ စီမံကိန္း၊ ကား၀ယ္ရန္ လံုေလာက္ေသာေငြရွိသည့္ ႏုိင္ငံသားတုိင္း ကားသြင္းခြင့္ျပဳျခင္း စေသာ စီးပြားေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ၾကားမွ ျပည္သူအမ်ားစု ၀င္ေငြေလ်ာ့က်ကာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးမွာ ထင္သလို တက္မလာေသးျခင္းျဖစ္သည္။
တရားစီရင္ေရး
အထူးသျဖင့္ တရားစီရင္ေရး ေလာကတြင္ လူေျပာအမ်ားဆံုး၊ ေ၀ဖန္မႈအမ်ားဆံုးျဖစ္သည့္ အမႈမ်ား ၾကာျမင့္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ ယခင္အစုိးရလက္ထက္ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ပါက ၾကန္႔ၾကာမႈမ်ား တျဖည္းျဖည္းေလ်ာ့နည္းလာၿပီး အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္လာၾကေၾကာင္း ေရွ႕ေနမ်ားက ေျပာၾကားသည္။
“အဓိကက တရားသူႀကီးေတြက ေျပာင္းရတာ။ သူတို႔မေျပာင္းလို႔ ဘယ္ရမလဲ။ အခုဆို သိပ္ၾကန္႔ၾကာလုိ႔ မရေတာ့ဘူး။ တရားသူႀကီးေတြ ကိုယ္တုိင္ကိုက ႐ံုးခ်ိန္းအၾကာႀကီး ျခားခ်ိန္းတာကို လက္မခံေတာ့ဘူး။ ရက္အရမ္းေ၀းေ၀းႀကီး မေပးဘူး”ဟု ေရွ႕ေနဦးတင္ယု(ဆကာႀကီး)က တရားခြင္အေျခအေန ႀကံဳေတြ႕ရမႈမ်ားကို ေျပာျပသည္။
ထို႔ျပင္ သက္ဆုိင္ရာ တုိင္း၊ ခ႐ိုင္ၿမိဳ႕နယ္အလိုက္ တရား႐ံုးမ်ားကလည္း ေျခာက္လႏွင့္ ေျခာက္လအထက္ၾကာေသာ အမႈမ်ားကုိ စာရင္းေကာက္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္လာရာ ယခင္ေခတ္ကာလကဲ့သုိ႔ အမႈမ်ား ၾကာရွည္အခ်ိန္ဆြဲ စစ္ေဆးျခင္း ျပဳလုပ္၍ မရေတာ့ေၾကာင္း ၎ကဆုိသည္။
အစုိးရသစ္လက္ထက္တြင္ ရာထူး၊ အာဏာ၊ ၾသဇာ၊ အရွိန္အ၀ါကိုသံုးကာ ေငြမ်ားတရားႏုိင္မႈမ်ား ေလ်ာ့ပါးလာေၾကာင္း၊ သက္ဆုိင္ရာ တရားသူႀကီးမ်ားအေနျဖင့္ မိမိစစ္ေဆးရေသာ အမႈမ်ားေပၚ တရားဥပေဒအရ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္ရမႈ အနည္းငယ္စီ ရလာၾကေၾကာင္း ေရွ႕ေနဦးတင္ယု(ဆကာႀကီး)က ေျပာသည္။
“တရားေရး၀န္ထမ္းေတြ ဥပေဒအတုိင္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ေလးေတြ နည္းနည္းပါးပါး ရလာတယ္။ တျခားဆိုင္ရာဆိုင္ရာ လာၿပီးအမိန္႔ေပး ေစခုိင္းတာမ်ိဳး၊ အထက္ကၫႊန္ၾကားခ်က္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ သိပ္မၾကားရေတာ့ဘူး”ဟု ၎ကေျပာသည္။
လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ တရားေရး၀န္ထမ္းမ်ားသာမက ျပည္သူမ်ားဘက္ကပါ ပါ၀င္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ေနေၾကာင္း အမႈသည္မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံေနၾကသည့္ ပုဂိၢဳလ္တို႔ကေျပာသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအ၀င္ ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာမွ ေထာက္ျပေနေသာ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးပင္ ျဖစ္သည္။ 7Day News ဂ်ာနယ္က အလႊာေပါင္းစံုမွ လူ ၅၀ ဦးကုိ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း သေဘာထား ေတာင္းခံခဲ့ရာ ေျပာင္းလဲမႈမရွိဘဲ တန္႔ေနေသာက႑မွာ တရားစီရင္ေရးျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေျဖဆိုသူအမ်ားစုက ေျဖၾကသည္။
“တရားေရးကေတာ့ ဘာမွ ထူးမျခားနားဘူး။ တရားေရးနဲ႔ ေအာက္ေျခဗ်ဴ႐ိုကေရစီ ယႏၲရားေပါ့။ ဒါေတြကေတာ့ အရင္အတုိင္းပဲ။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ မေျပာင္းလဲခ်င္လို႔ေပါ့။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔ေျပာင္းလဲႏုိင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒျပဳျခင္းျဖင့္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းရမွာေပါ့”ဟု ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးသိန္းၫြန္႔ကလည္း သံုးသပ္သည္။
မီဒီယာ
ပံုႏွိပ္မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အထူးျခားဆံုး ေျပာင္းလဲမႈမွာ ၂၀၁၁ ဇြန္ ၁၀ ရက္မွ စတင္၍ ဂ်ာနယ္အမ်ိဳးအစား ငါးမ်ိဳးျဖစ္သည့္ အႏုပညာ သုတရသ၊ က်န္းမာေရး၊ ကေလး၊ နည္းပညာ၊ အားကစား အစရွိသည့္ ဘာသာရပ္မ်ားမွ ဂ်ာနယ္မဂၢဇင္းမ်ားအား စာေပစိစစ္ေရး တင္ျပျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ေျခာက္လအၾကာ ႏွစ္ကုန္ခါနီး ဒီဇင္ဘာ ၉
တြင္ စီးပြားေရး၊ မႈခင္းႏွင့္ ဥပေဒဆုိင္ရာ ဂ်ာနယ္မဂၢဇင္းမ်ားအား စာေပစိစစ္ေရးတင္ျပျခင္းမွ ကင္းလတ္ခြင့္ ထပ္မံရရွိခဲ့သည္။
ထုိ႔အျပင္ စီးပြားေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ စာေပမ်ားတို႔ကိုပါ ထုတ္ေ၀ၿပီးမွ တင္ျပရေသာ ထုတ္တင္စနစ္သို႔ ေျပာင္းခဲ့သည့္အတြက္ ယခုအခါ သတင္း ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးတို႔သာ ထုတ္တင္စနစ္သို႔ ေျပာင္းရန္က်န္ေတာ့သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ လြတ္သည့္သတင္းအား ဂ်ာနယ္မ်ားက အက်ယ္တ၀င့္ ေဖာ္ျပခဲ့ၾကရာတြင္ ဂ်ာနယ္ကိုးေစာင္မွာ တစ္ပတ္ (သို႔မဟုတ္) ႏွစ္ပတ္အထိ ထုတ္ေ၀ခြင့္ပိတ္သည္အထိ အေရးယူခံခဲ့ရသည္။
သို႔ေသာ္ ယခုႏွစ္တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ ပထမဆံုးေတြ႕ဆံုခဲ့သည့္ ၾသဂုတ္လေနာက္ပိုင္းတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ဓာတ္ပံုမ်ားအား လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ျပခြင့္ရလာသည္။
“နံပါတ္တစ္က စာေပစိစစ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့မႈေတြ လုပ္ေနတာက ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္သြားဖုိ႔ မရွိပါဘူး။ နံပါတ္ႏွစ္က အခု အေရးယူမႈေတြ ျပဳလုပ္ရတယ္ဆိုတာကလည္း ခြင့္ျပဳထားႏုိင္တဲ့ အတုိင္းအတာထက္ေက်ာ္တဲ့ ကိစၥေတြကို လုပ္လာတဲ့အခါမွာ အေရးယူရတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မေပးႏုိင္တဲ့ဟာေတြကုိ ေျပာထားတယ္”ဟု ဂ်ာနယ္ႏွစ္ေစာင္ ပိတ္သိမ္းမႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာန ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးရဲထြဋ္ကဆိုသည္။
“ဒီလုိ အေရးယူလိုက္ရင္ ၀န္ႀကီးဌာနအေပၚ အထင္အျမင္လြဲမွားမႈေတြ ျဖစ္လာႏုိင္တာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔သိပါတယ္။ ဥပေဒသစ္မေပၚလာခင္မွာ ဥပေဒေဟာင္း
ရွိေနေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ညင္သာသိမ္ေမြ႕တဲ့ အကူးအေျပာင္းကာလကို လုပ္ကိုင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သိပ္ၿပီးေတာ့ ထိလြယ္ရွလြယ္တဲ့ ကိစၥေတြကို ႏွစ္ဖက္ကိုင္တြယ္ၿပီးေတာ့ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း ေရးေစခ်င္တယ္”ဟု ဦးရဲထြဋ္က ေျပာသည္။
ယခုေနာက္ဆံုး စာနယ္ဇင္းအျမဳေတေကာင္စီကို အစိုးရက သတင္းေထာက္မ်ား၏ ဆႏၵကို ေမးျမန္းမႈမရွိဘဲ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျခင္းႏွင့္ ထုိေကာင္စီ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ သတင္းေထာက္မ်ားကုိ ကာကြယ္ရန္ထက္ သတင္းေထာက္မ်ားကုိ ကန္႔သတ္ရန္အခ်က္မ်ားက ပိုမ်ားေန၍ ျမန္မာ့မီဒီယာအေရြ႕ ဘယ္ခရီးေရာက္မည္ကို ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမည္ျဖစ္သည္။
ထို႔အျပင္ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက မီဒီယာဥပေဒအား သတင္းေထာက္မ်ား၏ ဆႏၵႏွင့္ သေဘာထားေတာင္းခံမႈ မရွိေသးဘဲ ဌာနက ကိုယ္တုိင္ေရးဆြဲၿပီး ျပ႒ာန္းရန္ စီစဥ္ေနသည္။ ဥပေဒတြင္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ဥပေဒၾကမ္း ထြက္လာၿပီးေနာက္ လက္ေတြ႕လုပ္ကိုင္ေနေသာ မီဒီယာေလာကသားမ်ား၏ ဆႏၵႏွင့္ သေဘာထားကို ေတာင္းခံျခင္း ရွိ၊ မရွိႏွင့္ မီဒီယာေလာကသားမ်ား၏ လုိလားခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္း၊ မျပ႒ာန္းဆိုသည္ကို ျမန္မာ့မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ဘယ္ခရီးေရာက္ၿပီလဲဆိုေသာ အေမး၏ အေျဖပင္ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
လူမူေရး
နာေရးကူညီမႈအသင္း (ရန္ကုန္)မွ ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္သူက “သိသာတဲ့အေျပာင္းအလဲကေတာ့ အသင္းအဖဲြ႕ေတြ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ ရလာတာပါ။ ေနာက္တစ္ခုက နာေရးလမ္းေၾကာင္းေတြသြားတာ။ အလွဴအတန္းကိစၥေတြ သြားတဲ့အခါမွာ အရင္လုိ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာမ်ဳိး မရွိေတာ့ဘူး”ဟု ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ နာဂစ္မုန္တိုင္းအတြက္ လွဴဒါန္းမႈခရီးစဥ္မ်ားတြင္ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ရခုိင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ကူညီလွဴဒါန္းမႈ လုပ္ငန္းမ်ား မၾကာမီ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ရာတြင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္လာႏိုင္မႈမ်ားကို ႏိႈင္းယွဥ္ေျပာၾကားသည္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းေတြအေနနဲ႔ အရင္ကဆုိရင္ အသင္းအဖဲြ႕ မွတ္ပံုတင္ရွိမွ လုပ္ကိုင္ရတာ အဆင္ေျပတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ေလွ်ာက္ထားဆဲဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္မရေသးလည္း လုပ္လုိ႔ရတယ္။ အရင္ကဆို လူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာမ်ဳိး၊ အစုိးရကိုေ၀ဖန္တာမ်ဳိး ေျပာလုိ႔မရခဲ့ဘူး။ အခုေျပာလုိ႔ရလာတယ္”ဟု လူထုအေျချပဳ ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ေနသည့္ အဖဲြ႕တစ္ခုမွ တာ၀န္ရွိသူကေျပာသည္။
ထုိ႔ျပင္ လူမႈေရးအဖဲြ႕အစည္းမ်ားသည္ ယခင္ကထက္ ပြင့္လင္းသာစြာ လုပ္ကိုင္ႏုိင္လာၿပီး အစိုးရဘက္ကလည္း ပိုမိုအသိအမွတ္ျပဳလာေၾကာင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ရွိလာေၾကာင္း Soical Care Volunteer Group (NCVG)၏ ဥကၠ႒ ဦးေအာင္ထုိက္မင္းကေျပာသည္။
သို႔ေသာ္ ျပည္တြင္းအင္န္ဂ်ီအိုမ်ား မွတ္ပံုတင္ျခင္းဆုိင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းအခ်ဳိ႕ကို အစိုးရက ျပန္လည္စဥ္းစားေပးရန္ လုိအပ္ေၾကာင္း ၎ကေျပာသည္။
“အထူးသျဖင့္ အဖဲြ႕အစည္းငယ္ေလးေတြအတြက္ မွတ္ပံုတင္ေၾကး ေပးသြင္းရတဲ့ ေငြေၾကးပမာဏက မ်ားေနတယ္။ ျပည္တြင္းအဖဲြ႕အစည္းေတြဟာ အလွဴရွင္တစ္ဦးခ်င္းစီ ကိုယ္တုိင္ထည့္၀င္ၾကတဲ့ ေငြအေပၚမွာ ရပ္တည္ေနရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ျပန္စဥ္းစားသင့္တယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္”ဟု ဦးေအာင္ထိုက္မင္းက ေျပာသည္။
ျပည္ပအလွဴရွင္မ်ားႏွင့္အတူ ရပ္ကြက္မ်ားထဲသို႔ ၀င္ထြက္မည္ဆုိပါက သက္ဆုိင္ရာကို ႀကိဳတင္၍ အေၾကာင္းၾကားရသည့္ အခက္အခဲမ်ား ႀကံဳခဲ့ရေသာ္လည္း ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ယင္းကန္႔သတ္ခ်က္မ်ဳိး မရွိေတာ့သျဖင့္ အဆင္ေျပေၾကာင္း အိတ္ခ်္အိုင္ဗီေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံထားရသူမ်ားအတြက္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေနသည့္ အဖဲြ႕တစ္ခုမွ တာ၀န္ခံတစ္ဦးက ေျပာသည္။
ပညာေရး
ဘတ္ဂ်က္ေရးဆြဲရာတြင္ ပညာေရးအသံုးစရိတ္ ပိုသံုးလာျခင္း၊ ၂၀၁၁ ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္တြင္ ကိုယ္ပုိင္ေက်ာင္းဥပေဒကို ျပ႒ာန္းျခင္း၊ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ပညာသင္ႏွစ္မွ စတင္၍ အခမဲ့ႏွင့္ မသင္မေနရ မူလတန္းပညာေရးစနစ္ကို စတင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးအတြက္ ႏိုင္ငံျခားတကၠသုိလ္မ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္ရာ ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနမ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ စီစဥ္လာျခင္း၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း တကၠသိုလ္မ်ား၏ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ အမွတ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို တုိးျမႇင့္လုိက္ၿပီး ေက်ာင္းသားလက္ခံမႈမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ျခင္းတို႔မွာ ပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထူးျခားမႈမ်ားျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနက မူလတန္းေအာက္အဆင့္အတြက္ တုိင္းရင္းဘာသာ သင္ခန္းစာမ်ားကုိ ေက်ာင္းခ်ိန္ျပင္ပတြင္ သင္ၾကားေပးရန္ သင္ခန္းစာႏွင့္ ဆရာလက္စြဲမ်ား ေရးဆြဲျပဳစုရန္ စီစဥ္ေနသည္။
ႏုိင္ငံျခားတကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ား ျပည္တြင္း၌ လာေရာက္၍ ေက်ာင္းခြဲ တည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ရန္ စိတ္၀င္စားလာမႈႏွင့္ ျမန္မာေက်ာင္းသားမ်ားကို ႏုိင္ငံတကာမွ ပညာသင္ဆုမ်ား တိုးျမႇင့္ေပးအပ္ရန္ စီစဥ္လာၾကသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
သို႔ေသာ္ စနစ္အမွားမ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ယုိယြင္းေနေသာ ပညာေရးမွာ ႏုိင္ငံတကာႏွင့္ ရင္ေဘာင္တန္းႏုိင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ရန္ မ်ားစြာလိုေသးသည္။ စနစ္တစ္ခုလံုး ျပဳျပင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားကေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံပညာေရးမွာ နိမ့္က်လ်က္ရွိၿပီး၊ အျခားႏိုင္ငံမ်ား၌ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားမွာ ေကာင္းမြန္ေသာပညာေရး သင္ၾကားေနခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ဆန္႔က်င္စြာ
မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားလက္ထက္ ေရာက္လာေလေလ ပညာေရးစနစ္ ပိုဆိုးလာေလျဖစ္ေၾကာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေအာ္စလိုၿငိမ္းခ်မ္းေရးဖိုရမ္အၿပီး ရွင္းလင္းပြဲတြင္ ေျပာသည္။
က်န္းမာေရး
ရာစုႏွစ္ႏွစ္စုအတြင္း က်န္းမာေရးအသံုးစရိတ္အား တရား၀င္ ေၾကညာခဲ့ၿပီး က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္အား ယခင္က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ထက္ ေလးဆေက်ာ္ (၇ ဒသမ ၆ ထရီလီယံက်ပ္)သံုးစြဲရန္ သတ္မွတ္လုိက္သည္။
ထုိကဲ့သို႔ ဘတ္ဂ်က္တိုးျမႇင့္လုိက္ျခင္းသည္ ျပည္သူမ်ား ႀကံဳေတြ႕ေနရသည့္ စရိတ္မွ်ေပး က်န္းမာေရးစနစ္၊ ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ လုိအပ္ေနသည့္ ေဆး၀ါးမ်ား၊ ခြဲစိတ္ခန္းသံုး ပစၥည္းမ်ား စသည့္လုိအပ္ခ်က္မ်ားအား ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ယခုခ်ိန္ထိ ထိုလုိအပ္ခ်က္မ်ား ေျပာင္းလဲမႈမ်ား မရွိေသးေၾကာင္း အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနသူမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား၊ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနဆဲ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားက ေျပာသည္။
“ေဆး႐ံုေတြမွာ နဂိုအတုိင္းပဲ။ ဂိတ္မွာပိုက္ဆံေပးေနရတုန္းပဲ။ လုိတဲ့ေဆး၀ါးကေန ပတ္တီး၊ လက္အိတ္အထိ ျပည္သူေတြ ၀ယ္ေနရတုန္းပဲ။ ဘတ္ဂ်က္တိုးလာတဲ့အခါ ေဆး႐ံုေတြရဲ႕ ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခ်ီးက်ဴးမႈဆိုတာမ်ိဳးေတာ့ ၾကားတာမ်ိဳး မရွိေသးဘူး”ဟု အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ က်န္းမာေရးကြန္ရက္တြင္ လႈပ္ရွားေနသူတစ္ဦးက မွတ္ခ်က္ေပး ေျပာၾကားသည္။
“က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္ တိုးလာေပမယ့္ အဲဒီပိုက္ဆံေတြ ဘယ္ထဲကို ေရာက္သြားလဲဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ ၿပီးေတာ့ တုိးလာတယ္ဆိုေပမယ့္ အမ်ားႀကီးလုိအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနေသးတယ္။ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ယွဥ္ရင္ ဆင္ပါးစပ္ႏွမ္းပက္ ဆိုသလိုပဲ။ က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္က ဒီေလာက္နဲ႔မရဘူး”ဟု ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာသန္း၀င္းကေျပာသည္။
သူနာျပဳဆရာမႏွင့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းအခ်ဳိ႕၏ လူနာအေပၚ ဆက္ဆံေရးပုိေကာင္းလာရန္၊ စံခ်ိန္မီေဆး၀ါးမ်ား ရရွိမႈ၊ တရားမ၀င္ေရာင္းခ်ေနသည့္ စပ္ေဆးမ်ားေၾကာင့္ ေဆးယဥ္ပါးမႈႏွင့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားအား ကာကြယ္ေပးႏုိင္မႈ စသည္တုိ႔ကုိ ေဆာင္ရြက္ရန္ လုိအပ္ေနေသးေၾကာင္း ေဒါက္တာသန္း၀င္းကေျပာသည္။
က်န္းမာေရးက႑တြင္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ လူနာမ်ားအၾကား ယံုၾကည္မႈေလ်ာ့နည္းလာျခင္းမ်ား၊ လူငယ္ဆရာ၀န္မ်ား၏ အရည္အေသြး ျမင့္တင္ေပးမႈ အားနည္းျခင္းမ်ားက ဆုတ္ယုတ္မႈမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္သည္။
အေျခခံလူတန္းစားအား အေျချပဳသည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား တိုးျမႇင့္ေပးရန္ ၀န္ထမ္းမ်ား၏ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား၊ စည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ပေပ်ာက္ေရးမ်ားမွာလည္း အေရးတႀကီးျပဳလုပ္ရမည့္ အရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားမွ အႀကံျပဳေျပာၾကားသည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္
သမၼတက ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကို ရပ္ဆုိင္းခဲ့ျခင္း၊ မျပည့္စုံေသးေသာ္လည္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ ထြက္ရွိလာျခင္း၊ ေျမယာအသံုးခ်မႈေပၚလစီ ခ်မွတ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ျခင္း စသည္တို႔မွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အားတက္စရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးသမားမ်ားကေျပာသည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး၀န္ႀကီးဌာနအေနျဖင့္ နည္းဥပေဒေရးဆဲြရာတြင္ အရပ္ဘက္လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ား ဖိတ္ေခၚလာျခင္းသည္လည္း ေကာင္းေသာေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေဂဟေဗဒစနစ္ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအဖဲြ႕ (Ecodev) မွ ဥကၠ႒ဦး၀င္းမ်ဳိးသူက ေျပာသည္။
တိုင္းျပည္ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးကို ဦးစားေပးအဆင့္အေနျဖင့္ စဥ္းစားလာျခင္းေၾကာင့္ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမည့္ ျပႆနာမ်ား ႀကံဳလာေၾကာင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဆုိင္ရာ ေငြေၾကးသံုးစဲြမႈမွာ ေက်နပ္အားရစရာ မရွိေၾကာင္း၊ ထို႔ျပင္ တစ္ဖက္က ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒမ်ား ထြက္ရွိလာသလုိ တစ္ဖက္တြင္လည္း စက္မႈႏုိင္ငံသို႔ ဦးတည္သြားေနေသာေၾကာင့္ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈမ်ား ျဖစ္လာမည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင္းလည္း ၎ကေျပာသည္။
နည္းပညာ
အိုင္စီတီက႑တြင္ တိတိက်က် သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းလာေသာ နည္းဥပေဒမ်ား မရွိေသးျခင္း၊ အုိင္စီတီက႑၏ အေရးႀကီးဆံုးေသာ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္မ်ား လံုေလာက္စြာ ျပည္တြင္း၌ ရွိမေနျခင္းမ်ားက နည္းပညာက႑၏ အဓိကျပႆနာမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ျပည္တြင္းကြန္ပ်ဴတာပညာရွင္အခ်ဳိ႕က ေျပာသည္။
“တင္းက်ပ္တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈတစ္ခု ေလ်ာ့လာတာပဲရွိတယ္။ Business Model တစ္ခုအေနနဲ႔ ေျပာင္းလဲလာတာမရွိဘူး။ ဥပမာ အရင္ကပိတ္ခဲ့တဲ့ ၀က္ဘ္ဆုိက္ေတြ ျပန္ဖြင့္ေပးတာမ်ဳိးေလာက္ေပါ့။ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြ အျပင္ေရာက္ေနတာလည္းပါတယ္။ သူတုိ႔က ျပန္လာခ်င္ရင္ေတာင္ သူတို႔အတြက္ ဘာလုပ္ေပးမွာလဲဆိုတာ ရွိေသးတယ္။ လုိအပ္ခ်က္ မ်ားေနေသးတယ္။ မဆိုသေလာက္ေလး ေျပာင္းလဲလာတာပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အိုင္စီတီက႑အတြက္ အစိုးရအမ်ားႀကီးလုပ္ဖို႔ လုိေသးတယ္”ဟု ကြန္ပ်ဴတာလုပ္ငနး္ရွင္ႏွင့္ ပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးရဲျမတ္သူကဆိုသည္။
မုိဘုိင္းဖုန္းမ်ားကုိ က်ပ္ႏွစ္သိန္းခြဲ၊ သုံးသိန္းျဖင့္ အေရအတြက္မ်ားစြာ ခ်ေပးခဲ့ျခင္းမွာ ဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ နည္းပညာက႑အတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ္လည္း အင္တာနက္လုိင္းမ်ား ေႏွးေကြးမႈမွာ သုံးစြဲသူမ်ား စိတ္ပ်က္ေစသည္။
စိန္ေခၚခ်က္မ်ား
7Day News ၏ စစ္တမ္းငယ္အရ လူေျပာအမ်ားဆုံး မေျပာင္းလဲေသာအရာမွာ ေအာက္ပိုင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ေျဖၾကသည္။
“ေအာက္ေျခေတြ သိပ္မေကာင္းေသးဘူး။ ၿမိဳ႕နယ္ေတြ၊ တုိင္းေတြ၊ ေက်းရြာအဆင့္ေတြမွာ သိပ္မေကာင္းေသးဘူး။ လာဘ္စားမႈေတြ မကင္းေသးဘဲ က်န္ေနတုန္းပဲ”ဟု လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးကလည္း ေျပာသည္။
“မေျပာင္းလဲဘဲ တန္႔ေနတဲ့ကိစၥေတြက ဥပမာ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥေတြမွာ ဥပေဒျပ႒ာန္းေပးၿပီး ဒါေပမဲ့ လူေဟာင္းေတြပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ ျပည္သူလူထုကေတာ့ ဒါကို မေျပာင္းလဲဘူးလို႔ပဲ ျမင္တာပဲ”ဟု အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးအုန္းႀကိဳင္ကလည္းေျပာသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းႏွင့္ အစိုးရဌာနအခ်ိဳ႕ မေျပာင္းလဲေသးဘဲ ႀကိဳးနီစနစ္ က်န္ေနရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းကို ဆရာေက်ာ္၀င္းကလည္း ေအာက္ပါအတုိင္းသံုးသပ္သည္။ “မူ၀ါဒေျပာင္းလဲမႈကေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီေပၚလစီကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ လူပုဂၢိဳလ္ေတြက မေျပာင္းတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ မေျပာင္းေသးဘူး ဆိုတာလည္း အေၾကာင္းရွိပါတယ္။ သူတို႔ကိုယ္တုိင္က မိုင္းဆက္ေတြ မေျပာင္းႏုိင္တာပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အခ်ိန္ယူရမွာပဲ။ ေနာက္တစ္ခုက အင္စတီက်ဴရွင္းလုိ႔ေခၚတဲ့ က်င့္ထံုးဆုိင္ရာမူေဘာင္ေတြ ခ်ထားၿပီး သိပ္မလံုေလာက္ေသးဘူး။ ဒီႏွစ္ခုေၾကာင့္ မေျပာင္းေသးတာ။ ... ပိုဆိုးတာလူေတြရဲ႕ မုိင္းဆက္။ ႏွစ္ေပါင္းငါးဆယ္ေလာက္က အမိန္႔နာခံလုပ္ေနတာ၊ အမိန္႔မရွိရင္ မလုပ္တတ္ေတာ့ဘူး။ အမိန္႔ေပးတာေတာင္မွ ဟုတ္မွဟုတ္ရဲ႕လား ဆိုၿပီးေတာ့ မလုပ္၊ မ႐ႈပ္၊ မျပဳတ္ဆိုတဲ့ဟာေတြက ရွိေသးတယ္။ ထင္သာတဲ့ ဥပမာေျပာရရင္ေတာ့ ေကအုိင္ေအနဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ စစ္ပြဲမွာ သမၼတက အပစ္အခတ္ရပ္ဖို႔ ကိုယ့္ဘက္က တစ္ဖက္သတ္ အပစ္အခတ္ရပ္ဖုိ႔ အမိန္႔ေပးတာ။ ဟိုမွာက ေသနတ္သံ ၾကားေနရေသးတယ္”
ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ားက ႏွစ္ေပါင္းငါးဆယ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ လက္ရွိကာလမွာ အလားအလာအေကာင္းဆံုး ကာလဟု သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ျပည္သူမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ပိုမိုရွင္သန္လာေစခဲ့ေသာ ဦးသိန္းစိန္၏ အစိုးရအတြက္ လက္က်န္သက္တမ္း သံုးႏွစ္ေက်ာ္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ရန္ႏွင့္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။ ေကအိုင္ေအအပါအ၀င္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အျမန္တည္ေဆာက္ၿပီး အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး ေအာင္ျမင္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ ရန္၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈကို တုိက္ဖ်က္ရန္၊ မူ၀ါဒအေျပာင္းအလဲတြင္ နစ္နာသူမ်ားကုိ ကူညီရန္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ေျခအဆင့္တြင္ က်န္ရွိေနေသးေသာ ႀကိဳးနီစနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ရန္၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး စေသာ အေရးႀကီးသည့္က႑မ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးေအာင္ေဆာင္ရြက္ရန္၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားေကာင္းလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္၊ ပေလယာမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္မားလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ရန္၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ ဦးေက်ာ္လိႈင္ကဲ့သို႔ လယ္ေျမအသိမ္းခံရေသာ ေတာင္သူမ်ားအေရး ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ စသည္တုိ႔ျဖစ္သည္။
ႏိုဗယ္ဆုရ စီးပြားေရးပညာရွင္ စတစ္ဂလစ္က ေငြလဲႏႈန္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ႏွင့္ လယ္ယာေျမပိုင္ဆုိင္မႈဥပေဒ ျပ႒ာန္းေပးရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိစဥ္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးအတြက္ အႀကံျပဳခဲ့သည္။
အႀကံျပဳခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ထဲမွ ေငြလဲႏႈန္းျပဳျပင္ရန္အခ်က္ကို ေဆာင္ရြက္ၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း၊ လယ္ယာေျမပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဆာင္ရြက္ရန္ က်န္ရွိေနေသးသည္။ ကမၻာသိ ျမန္မာ့စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာလွျမင့္ကလည္း လူမွန္၊ ေနရာမွန္ျဖစ္ရန္ အႀကံျပဳခ်က္မွာလည္း အထူးသတိျပဳစရာျဖစ္သည္။
“နံပါတ္တစ္ စိန္ေခၚခ်က္ကေတာ့ စီးပြားေရးပဲ။ စီးပြားေရးမွာ ေစာေစာက ေျပာသလို သာမန္လူထုအတြက္ ထင္သာျမင္သာ အက်ိဳးအျမတ္ေတြ သိပ္မဖန္တီးေပးႏုိင္တာ ၾကာရင္ လူထုေထာက္ခံမႈ က်ဆံုးသြားလိမ့္မယ္။ ဒါမေကာင္းဘူး။ အဲဒီကေန သိပ္ၿပီးေတာ့ အက်ပ္အတည္းေတြမ်ားလာရင္ မတည္မၿငိမ္မႈေတြပါ ကူးစက္လာမယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရးအရ ျမင္သာထင္သာရွိတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိရမယ္။ အခက္အခဲေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ေလ”ဟု ဆရာေက်ာ္၀င္းက ေျပာသည္။
ယခုႏွစ္ စပါးမစိုက္ရ၍ အလြမ္းဆြတ္ေက်းရြာမွ ေတာင္သူဦးေက်ာ္လိႈင္တို႔ ၀င္ေငြမရွိေသာေၾကာင့္ အသုံးစရိတ္ ပိုမိုေခၽြတာေနရသည္။ သံေယာဇဥ္မျပတ္ေသာ္လည္း အသုံးစရိတ္အတြက္ အိမ္ရွိ ကၽြဲေလးေကာင္ကို ေရာင္းလိုက္ရၿပီျဖစ္သည္။ ။
lu bo
ဘႀကီးသက္
