''သမၼတရာထူးဟာ ေလးစားဖြယ္ရာ ျဖစ္ျပီး ျသဇာျကီးတယ္၊ ျပီးေတာ့ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ လိွ်ဳ႕ဝွက္မႈေတြနဲ႔ ဖဲြ့စည္းထားပါတယ္။ ေလးစားစရာ ေကာင္းတာ ကေတာ့ အေမရိကန္ေတြရဲ့ နိုင္ငံေရးစနစ္မွာ အျမင့္ဆံုးေသာ အဆံုးအျဖတ္ကို ကိုယ္စားျပုေပး ေနရလို့ပါ။ ျသဇာျကီး ရတာကလည္း အဆံုးအျဖတ္ေတြဟာ ေလဟာနယ္ထဲမွာ မရိွလို့ျဖစ္ပါတယ္။ နိုင္ငံအတြင္း အေတြးအေခၚ၊ အကို်းစီးပြား၊ ဖိအားေတြကို ကိုယ္စားျပဳုျပီး အေရးျကီးတဲ့ အေရးအရာ အားလံုးကို မတြန့္မဆုတ္ တာဝန္ခံ ေနရလို့လည္း ျဖစ္ပါတယ္''တစ္ခိ်န္က လူထုျကိုက္ သမၼတျကီး ဂြ်န္ အက္ဖ္ကေနဒီက ေခတ္သစ္ သမၼတရာထူးနွင့္ ပတ္ သက္၍ သူ့အျမင္ကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။
သမၼတသည္ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံ၏ အျကီးအကဲ၊ အစိုးရ အဖဲြ့၏ အျကီးအကဲ၊ နိုင္ငံတစ္ခုလံုးကို သူတာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ေနေသာကာလ အတြင္း အလံုးစံု တာဝန္ခံရသူ၊ တာဝန္ယူရသူ ျဖစ္သည္။ နိုင္ငံ ၏ တိုးတက္မႈ၊ ဆုတ္ယုတ္မႈအတြက္ သူ့သမိုင္း စာမ်က္နွာသည္ ဖ်က္မရ၊ ျပင္မရေခ်။
သမၼတတို့၏ပါဝါ
သမၼတသည္ အေျခခံအားျဖင့္ တိုင္းျပည္ အုပ္ခု်ပ္ေရးအဖဲြ့ (Excutive Body) ၏ ေခါင္း ေဆာင္ျဖစ္သည္။ သံတမန္အျကီးအကဲ၊ တပ္ မေတာ္၏အျကီးအကဲ၊ ျပည္ေထာင္စု၏ျပယုဂ္၊ အေရးေပၚ အေျခအေနနွင့္ အက်ပ္အတည္း ျကား ကာလ ဦးေဆာင္သူ၊ နိုင္ငံလံုးနွင့္ဆိုင္ရာ မူဝါဒ၊ မဟာဗ်ဴဟာတို့ကို အဆိုျပုရသူဟူေသာ တာ ဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရသည္။ သမၼတို့၏ လုပ္ ပိုင္ခြင့္ပါဝါသည္ ျကီးမားက်ယ္ျပန့္လွသည္။ သို့ ေသာ္လည္း ‘ဒီမိုကရက္နိုင္ငံမ်ားတြင္မူ သမၼတ တို့၏ပါဝါမွာ တစ္စံု တစ္ရာ ကန့္သတ္မႈေဘာင္ ထဲ၌ ရိွေနရပါသည္။ ေယဘုယ် အားျဖင့္ သမၼတစနစ္ က်င့္သံုးေသာ နိုင္ငံတို့တြင္ သမၼတသည္ နိုင္ငံ တစ္ခုအတြင္း ပါဝါအျကီးဆံုးေသာ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ရပါသည္။ သမၼတတို့၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္နွင့္ပါဝါကို အေျခ ခံ ဥပေဒက ေပးအပ္ထားရသည္။ နိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးကို သမၼတတို့က ေဆာင္ရြက္ျကရ ၏။ နိုင္ငံတစ္ခု၏ အျကီးအကဲ၊ တပ္မေတာ္တစ္ ခု၏ အျကီးအကဲအျဖစ္ ထင္ရွားသည္။ ထက္ ျမက္၍ အင္အားေကာင္းေသာ သမၼတမ်ားမွာ နိုင္ငံေတာ္၏ အနာဂတ္အစီအစဥ္ (Nation’s Agenda) ကို ေကာင္းစြာ ပံုေဖာ္နိုင္ျကျပီး၊ ထို နိုင္ငံကို တိုးတက္ဖံြ့ျဖိုးေစသည္။ အားနည္းေသာ သမၼတမ်ားမွာမူ Agenda ကို ေကာင္းစြာ မေရး ဆဲြနိုင္ျက၊ လက္ေတ ြ့အေကာင္ အထည္မေဖာ္ နိုင္ျကေခ်။
လင္ဒန္ဂြ်န္ဆင္သည္ ၁၉၆ဝ ကာလ မ်ားတြင္ အေမရိကန္ရိွ ဆင္းရဲသားလူတန္းစား မ်ားအကိ်ဳးအေပၚ ေကာင္းစြာ အာရံုစိုက္နိုင္ခဲ့ ျပီး ၁၉၈ဝ တြင္ ေရာ္နယ္ေရာင္က လုပ္ထံုးလုပ္ နည္းမ်ား ေလ်ာ့ခ်ျခင္း၊ အခြန္အတုပ္ဆိုင္ရာ စနစ္ျပုျပင္ျခင္း၊ စစ္တပ္အတြင္း အေထြေထြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စသည္တို့ကို လုပ္ေဆာင္ နိုင္ခဲ့သည္။ ေဂ်ာ့ဒဗလူ်ဘုရွ္ ၁၉၈၉-၁၉၉၃ အ ေနျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ကိစၥရပ္မ်ားကို တစ္ခုမွ မယ္မယ္ရရ မလုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့။ ဘီလ္ကလင္တန္ ၏ ပထမသက္တမ္း (၁၉၉၃-၁၉၉၇) တြင္ ဗဟို မူဝါဒဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို မေဆာင္ ရြက္နိုင္ခဲ့။ စီးပြားေရးတိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ခဲ့သူေတာ့ ျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုမူ ေဆာင္ရြက္ ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္။ ေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴ်ဘုရွ္ ၂ဝဝ၁-၂ဝဝ၉ အေနျဖင့္မူ အျကမ္းဖက္မႈတိုက္ဖ်က္ေရး၊ တံု့ျပန္မႈကို မွတ္တမ္းဝင္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ သည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ကို တိုက္ခိုက္စဥ္က ကုလ သမဂၢ၏ အတည္ျပုခ်က္နွင့္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ္ လည္း၊ အီရတ္ကို သိမ္းပိုက္တိုက္ခိုက္ရာတြင္ ကုလသမဂၢ၏ခြင့္ျပဳခ်က္ကို အေမရိကန္တို့ မရရိွ ခဲ့ေတာ့။ သို့ေသာ္လည္း National Interest ဟူေသာ အေမရိကန္နိုင္ငံ၏ အက်ဳိးစီးပြားဟူ ေသာ အေျကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္တိုက္ ခိုက္ခဲ့ျခင္းကိုျကည့္လွ်င္ အေမရိကန္သမၼတပါဝါ ၏ အတိုင္းအဆကို သိရိွနိုင္သည္။
အကန့္အသတ္
သမၼတ၏ပါဝါသည္ ျကီးမားက်ယ္ျပန္႔ ေသာ္လည္း အဟန့္အတားေတာ့ျဖင့္ ရိွသည္။ ျဗိတိသွ်ပါလီမန္စနစ္တြင္ ဝန္ျကီးခု်ပ္သည္ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္မွတစ္ဆင့္ ျဖစ္လာျကေသာ္လည္း အေမရိကန္သမၼတမ်ားမွာ လူထုက တိုက္ရိုက္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္သည္ျဖစ္၍၊ ျသဇာပိုလာ ရသည္။ သို့ေသာ္လည္း ၂ဝဝ၅ ခုနွစ္ သမၼတ ျကီး ေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴ်ဘုရွ္လက္ထက္ လူမႈဖူလံႈေရး နွင့္ပတ္သက္ေသာ ျပဳျျပင္ေျပာင္းလဲေရး အဆို ျပုခ်က္မွာ ကြန္ဂရက္၏ သေဘာတူညီခ်က္ မရရိွ၍ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေခ်။ သမၼတနွင့္ ကြန္ဂ ရက္၏ အမတ္အမ်ားစုတို့သည္ ဆန့္က်င္ဘက္ ျဖစ္ေနလွ်င္ သမၼတတို့ျသဇာမွာ ထင္သေလာက္ မေပါက္ေျမာက္နိုင္ေခ်။ ဤသို့အျဖစ္မို်းမွာ အ ေမရိကန္တြင္ ၁၈ နွစ္ တစ္ျကိမ္မွ် ျဖစ္တတ္ သည္ဟု ေလ့လာသူမ်ားက ဆိုသည္။ သို့ေသာ္ လည္း ထက္ျမက္ေသာ သမၼတမ်ားက ကြန္ ဂရက္ကို ေကာင္းစြာစည္းရံုးထားနိႈင္ျကျပီး သူ တို့အလိုရိွရာကို စြမ္းေဆာင္နိုင္ျကသည္။ သမၼတ၏ ပါတီဝင္မ်ားက လႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္အ မ်ားစုရရိွထားလွ်င္ လႊတ္ေတာ္ကို ေကာင္းစြာထိန္းခု်ပ္ထား နိုင္သည္ျဖစ္၍ သမၼတတို့၏ျသဇာမွာ ပို၍ျကီးမားတတ္သည္။ သမၼတ၏ အဆိုျပဳခ်က္ကို လႊတ္ေတာ္က ပယ္ခ်နိုင္သည္။ အေမရိကန္သမၼတစနစ္တြင္ လႊတ္ေတာ္က မဲအမ်ားစုျဖင့္ ပယ္ခ်ေသာ သမၼတ၏ အဆိုျပုလႊာကို သမၼတဗီတိုျဖင့္ ပယ္ဖ်က္နိုင္၏။ သမၼတတို့၏လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို တစ္စံုတစ္ရာ ကန့္သတ္ထားသည္ျဖစ္၍၊ ဗီတိုျဖင့္ ပယ္ဖ်က္ေသာ သမၼတ၏ အခြင့္အာဏာကို လႊတ္ေတာ္က သံုးပံုနွစ္ပံုေသာ အမ်ားစုျဖင့္ ထပ္မံပယ္ခ်နိုင္ေသာ ထိန္းေက်ာင္းမႈစနစ္ကို အေျခခံဖဲြ့စည္း ပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ထည့္သြင္းထားသည္။
ဖဲြ့စည္းပံုအရသမၼတ
ဖဲြ့စည္းပံုအရ သမၼတသည္ အုပ္ခု်ပ္မႈ အဖဲြ့၏ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ဝန္ျကီးမ်ားအဖဲြ့၏ အျကီးအကဲ ျဖစ္သည္။ ဝန္ျကီးမ်ားကို သမၼတက စိတ္ျကိုက္ခန့္ ထားပိုင္ ခြင့္ ရိွသည္။ သို့တိုင္ေအာင္ ဒုတိယသမၼတ တစ္ဦးျဖစ္ ခဲ့ေသာ အလြန္ ေက်ာ္ျကားသည့္ Charles Dawes မွတ္ခ်က္မွာ စိတ္ဝင္ စားဖြယ္ရာ ျဖစ္သည္။ The memebers of the cabinet a re the President’s natural enimies" ဝန္ျကီးအဖဲြ့ဝင္တို့သည္ သမၼတ၏ သဘာဝအရ ရန္သူ မ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုကဲ့သို့ သေဘာပါ ေသာမွတ္ခ်က္ ကိုလည္း သမၼတျကီး လင္ဒန္ဂြ်န္ဆင္ကလည္း ေျပာခဲ့ဖူး သည္။ ''ဝန္ျကီးေတြအားလံုးကို ကြ်န္ေတာ္ ခန့္ခဲ့တာပါ။ ဒါ ေပမဲ့ ကြ်န္ေတာ္ သူတို႕တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် အျပည့္အဝ မမီွခိုရဲဘူး'' သမၼတတြင္ ထက္ျမက္၍၊ ေျမာ္ျမင္မႈရိွေသာ၊ ပညာျကီး မားေသာ အျကံေပးတို့ ရိွသင့္၏။ ထိုအျကံေပးမ်ား၏ အျကံ ဥာဏ္ျဖင့္ ဝန္ျကီးမ်ားကို ျပန္၍ထိန္းေက်ာင္းေသာစနစ္ကို က်င့္သံုးေလ့ရိွျကသည္။ အျကံေပးမ်ားကို 'မီးဖိုေခ်ာင္ ဝန္ ျကီးအဖဲြ့' (kithchen Cabinets) ဟု တင္စားျကသည္။ ၁၉၃၉ တြင္ ဖရင္ကလင္ရုစ္ဘဲလ္ကEOP (Excutive Office of the President) ဟု စတင္တီထြင္ခဲ့သည္။ ဤအဖဲြ့တြင္ စီမံခန့္ခဲြ မႈနွင့္ ဘတ္ဂ်က္ဆိုင္ရာ၊ စီးပြားေရးအျကံေပးမ်ား၊ အမိ်ဳးသား လံုျခံုေရးေကာင္စီစသျဖင့္ပါဝင္သည္။ ဤအဖဲြ့က ဒါဇင္နွင့္ ခီ်ေသာ ဝန္ျကီးမ်ားအဖဲြ့နွင့္ သမၼတတို့ျကား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေကာင္းတို့ကို ဖန္တီးသည္။
စရိုက္လကၡဏာ
သမၼတမ်ား၏ စရိုက္လကၡဏာသည္ ကဲြ ျပားျခားနားျက၏။ လူပုဂၢိုလ္၏ မူလစရိုက္ လကၡဏာနွင့္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အေျခအေနတို့ အေပၚ တံု့ျပန္ရေသာ စရိုက္လကၡဏာတို့ ေရာ ေနွာျကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ သမၼတ ေဂ်ာ့ ဒဗလူ်ဘုရွ္၏ မူလသမၼတကာလတြင္ တင္းမာ၊ တိုက္ခိုက္လိုေသာ လကၡဏာမ်ား မျပခဲ့ေသာ္ လည္း ၉/၁၁ အတိုက္ခံခဲ့ရျပီး အာဖဂန္နစၥတန္ နွင့္ အီရတ္တို့ကို သဲျကီးမဲျကီး တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ အီရတ္တိုက္ခိုက္မႈတြင္ နိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကန့္ကြက္ေနသည့္ျကားမွ တိုက္ခိုက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ အခ်ဳိ႕့်ေသာသမၼတမ်ားသည္ ေအးေဆး၊ တည္ျငိမ္စြာရိွျကေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕့ေသာသမၼတ မ်ားမွာ လႊတ္ေတာ္နွင့္ အတိုက္အခံျဖစ္ျက သည္။ ဖရင္ကလင္ရုစ္ဘဲလ္ကို Active-Positive (အျပဳုသေဘာေဆာင္) စရိုက္လကၡဏာ ရိွသူဟုဆိုျပီး ရစ္ခ်က္နစ္ဆင္ကိုမူ (Active-Negative ) ေဆာင္ေသာ သူဟူ၍ သတ္မွတ္ျကသည္။ မူလဒစရိုက္ လကၡဏာကဲြျပားစြာျဖင့္ သမၼတျဖစ္လာျကသူ မ်ားသည္ သမၼတတာ ဝန္ထမ္းေဆာင္စဥ္တြင္ ကဲြျပားေသာရလဒ္မ်ား ရရိွတတ္ျကသည္။အေမရိကန္ သမၼတသမိုင္းတြင္ အထူးခြ်န္ဆံုး သမၼတ သံုးဦးမွာ ေဂ်ာ့ဝါရွင္တန္၊ ေအဘရာဟင္ လင္ကြန္း၊ ဖရင္ကလင္ရုစ္ဘဲလ္ဟု သတ္မွတ္ ျကျပီး၊ အညံ့ဆံုးသမၼတမ်ားမွာ ပရာ့စ္ဘူခ်နန္၊ ဂြ်န္ဆင္၊ ဂရန့္၊ ဟာဒင္း၊ ဟိုးဗား၊ နစ္ဆစ္တို့ ကို သတ္မွတ္သည္။နိုင္ငံ၏တာဝန္ကို မည္မွ် ထမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့ျကသည္၊ မည္သို့တိုးတက္ ေအာင္ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့ သည္။ အခက္အခဲ အက်ပ္အတည္းအခိ်န္ကာလ တြင္ မည္သို့ေက်ာ္လႊားနိုင္ခဲ့ျကျခင္းသည္ သူတို့၏ အဓိကအရည္အခ်င္းမ်ား ျဖစ္သည္။
နိုင္ငံေရး၏အလားအလာနွင့္စိန္ေခၚမႈ
ကမၻာ့နိုင္ငံေရး၏ အလားအလာသည္ စိန္ ေခၚမႈမ်ားနွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ေရြးေကာက္ ပဲြမတိုင္မီ မဲဆြယ္စည္းရံုးစဥ္က ေပးခဲ့ေသာ ကတိကဝတ္မ်ားကို ေရြးေကာက္ခံျပီး ေသာအ ခါ ေကာင္းစြာ ျဖည့္ဆည္းေပး နိုင္ျကျခင္း မရိွျက သျဖင့္၊ နိုင္ငံေရးသမား မ်ားအေပၚ ျပည္သူတို့၏ ယံုျကည္မႈသည္ တစ္ေန့တျခား ေလ်ာ့ပါးလာ သည္။ ဤအေျခအေနမို်းကို ပထမသက္တမ္း တစ္ခု ေက်ာ္လြန္သည္နွင့္ ျမန္မာ့နိုင္ငံေရးတြင္ လည္း ရင္ဆိုင္ျကရမည္ ျဖစ္သည္။ အနည္းဆံုး ကတိကဝတ္မ်ား၏ ၅ဝရာခိုင္နႈန္းမွ်ေလာက္ ကိုေတာ့ ျဖည့္ဆည္းနိုင္သင့္သည္။ ဤသို့ မျဖည့္ ဆည္းနိုင္ရျခင္း၏အေျကာင္းမွာ နိုင္ငံေရးစနစ္ ေျကာင့္လား၊ နိုင္ငံေရးသမားတို့၏ စရိုက္ေျကာင့္ လားဆိုသည္မွာ ေမးခြန္းျဖစ္လာခဲ့ရပါသည္။ အ မွန္စင္စစ္ နွစ္မို်းစလံုးေျကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆ နိုင္ပါသည္။ ရာထူးရျပီးေသာအခါ ေျပာင္းလဲ တတ္ေသာ လူ့သဘာဝနွင့္ တစ္ရံတစ္ခါတြင္ စနစ္၏ ကန့္သတ္မႈမ်ား ေျကာင့္ စိတ္သြားတိုင္း ကိုယ္မပါသည္မ်ားလည္း ရိွတတ္ပါသည္။မည္သူတို့ကို ျပည္သူက အယံုအျကည္ နည္းပါးျကသနည္း? မည္သည့္အဖဲြ့အစည္းကို ျပည္သူက ယံု ျကည္မႈ ပိုပါသနည္း? ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ျပည္သူ့ဆနၵ (Public Opinion) ကို က်ယ္ျပန့္စြာ ေကာက္ခံေသာ ယဥ္ေက်း မႈ ေကာင္းစြာမ ထြန္းကားေသးေခ်။ အေမရိ ကန္တြင္ Gallop Poll အရ ျပည္သူ့ယံုျကည္မႈ (Public Confidence ) ရရိွေသာ အဖဲြ့အစည္းနွင့္ ျပည္သူ ယံုျကည္မႈ ရာခိုင္နႈန္းမွာ ေအာက္ပါအ တိုင္း ျဖစ္သည္။
Organization % Confidence
The Military 71%
Small Business 60 %
Banks 33 %
The Presidency 26 %
Organized Labour 20 %
Big Business 20 %
Congress 12%
သမၼတအေပၚယံုျကည္မႈ ၂၆ ရာခိုင္နႈန္းနွင့္ လႊတ္ေတာ္အေပၚယံုျကည္မႈ ၁၂ ရာခိုင္နႈန္းသည္ နိုင္ငံေရးအလားအလာကို အနုတ္လကၡဏာ ေဆာင္စြာ ေဖာ္ျပေနပါသည္။
သမၼတနွင့္လႊတ္ေတာ္
သမၼတ နွင့္ လႊတ္ေတာ္တို့ အင္မတန္အေရး ျကီးေျကာင္း လူတိုင္းသိျကသည္။ သမၼတက အျမင့္ဆံုးေသာ အာဏာကို ကိုင္စဲြထားျပီး ဝန္ျကီးအဖဲြ့ကို ဖဲြ့စည္းကာ နိုင္ငံ၏တိုးတက္ဖံြ့ျဖိုး မႈကို အဓိက တာဝန္ခံ ေဆာင္ရြက္ရသူျဖစ္သည္။ နိုင္ငံ၏ ေကာင္းျခင္း၊ ဆိုးျခင္း၊ တိုးတက္ျခင္း၊ဆုတ္ ယုတ္ျခင္းသည္ သမၼတနွင့္ ဝန္ျကီးမ်ားအေပၚ မူတည္သည္။ အစိုးရအဖဲြ့ကို သမၼတကတာဝန္ ခံရ၍ သမၼတမွာ တာဝန္အရိွဆံုးျဖစ္လာသည္။ ပတ္ဝန္းက်င္နွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ထိ ေတြ့ရေသာ လုပ္ငန္းတြင္ ရိွေနသျဖင့္ ေကာင္းစြာသတိထားမိ သည္မွာ အရည္အခ်င္း ရိွျကသူမ်ားေရာ၊ အရည္အခ်င္းမရိွ ျကေသာသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ 'အမတ္'ျဖစ္ခ်င္ျကသည္ ကို သတိထားမိသည္။ အခို့်(ရာနႈန္းမ်ားစြာ)မွာ 'အမတ္' ဆိုသည့္ အဓိပၸာယ္နွင့္တာဝန္ကိုပင္ မသိျကေခ်။ ျမန္မာ့နိုင္ငံ ေရးသည္‘ဒီမိုကေရစီနွင့္ ခပ္ခြာခြာေနခဲ့သည္မွာ နွစ္ေပါင္း ၅ဝ မွ် ရိွေနခဲ့ျပီျဖစ္သျဖင့္ အုတ္ေရာေရာ၊ ေက်ာက္ေရာေရာ ျဖစ္မည္ကို စိုးရိမ္စိတ္ဝင္မိသည္။ 'အစမေကာင္း အေနွာင္း မေသခ်ာ'သေဘာအတြက္လည္း စိတ္ပူမိပါသည္။ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ျကမည့္သူမ်ား အေတာ္အတန္ ေလ့ လာထားျပီးျကျပီဟု ယူဆသည္။ အမတ္ျဖစ္ခ်င္ျကသူမ်ား မွာ ပါတီလည္း မေထာင္ရဲ၊ ေရြးေကာက္ပဲြလည္း မဝင္ရဲ၊ နိုင္ငံေရးအေျကာင္း 'က'ျကီး 'ခ' ေခြးပင္ သိေအာင္ မျကိုး စားျကသူမ်ား အမ်ားစုျဖစ္ေနသည္ကို အံ့ျသစြာ ေတြ့ရ သည္။ အမတ္မင္းမ်ားသည္ ျပည္သူကို ကိုယ္စားျပုသည္၊ လႊတ္ေတာ္ဆိုသည္မွာ ဥပေဒျပုေရး၊ တစ္နည္းျဖင့္ အုပ္ ခု်ပ္ေရးအာဏာပိုင္တို့ကို ဥပေဒျဖင့္ ထိန္းညိွသည့္ တာဝန္ ယူရသူမ်ား ျဖစ္သည္။ တရားစီရင္ေရး မွန္ကန္မႈရိွ/မရိွကို ေစာင့္ျကည့္ရသည့္တာဝန္ကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ရသည္။ အမတ္မင္းမ်ားျဖစ္လာျကသည့္အခါ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ ဆိုင္ရာက႑အလိုက္ အစုအဖဲြ့မ်ားျဖစ္လာျကျပီး (ဥပမာ-ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လုပ္သားေရးရာ)၊ မိမိတို့နွင့္ဆိုင္ ရာက႑နွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ ျပန္လည္ ေလ့လာ ကာ ဥပေဒရႈေထာင့္မွ ရပ္တည္၍ ျပည္သူ့အကိ်ဳး အကာ အကြယ္ေပးျကရသူမ်ားဟု အေျခခံအားျဖင့္ နားလည္နိုင္ ပါသည္။ နိုင္ငံ၏အနာဂတ္သည္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ သမၼတနွင့္ ဝန္ျကီးမ်ားအဖဲြ့ဟုဆိုေသာ အုပ္ခု်ပ္ေရးမ႑ိုင္၊ ဥပေဒျဖင့္ ျပန္လွန္ထိန္းညိွသည့္တာဝန္ကို ယူေသာ အမတ္မင္းမ်ား စုေဝးျကမည့္ ဥပေဒျပဳမ႑ိုင္၊ ဥပေဒ၏ တစ္မ်က္နွာကိုသာ ျကည့္၍ မွန္ကန္စြာအဆံုးအျဖတ္ေပးေသာ တရားစီရင္ေရး မ႑ိုင္ သံုးခုေပၚတြင္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား တည္မီွေနပါသည္။ အေနွာင္းေသခ်ာေစရန္ အစေကာင္းျကပါဟု ဆနၵျပဳရပါ သည္။
ေ ဒါ က္ တ ာ ေ န ဇ င္ လ တ္
Ecovision journal မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္
Ref-http://troths.multiply.com/reviews/item/90
စုိးမင္းဦး
